Μέρος Α
Άρθρο Γνώμης του ε.α.
Η αηδία που έγινε πρόταση
Μέρος 1ο: Η Μεγάλη Προσδοκία και η Συντριβή της Αλήθειας
Η προσέλευση στον κινηματογράφο, για την προβολή της ταινίας του Γιάννη Σμαραγδή για τον Ιωάννη Καποδίστρια, δεν ήταν για μένα μια απλή έξοδος αναψυχής ανήμερα των Χριστουγέννων. Ήταν μια πράξη αναζήτησης.
Σε μια εποχή που η καθημερινότητα στην Ελλάδα μοιάζει με έναν διαρκή αγώνα δρόμου σε έναν διάδρομο που δεν οδηγεί πουθενά, η επιστροφή στην εμβληματική μορφή του πρώτου Κυβερνήτη φάνταζε ως μια υπόσχεση: την υπόσχεση ότι θα δω στην οθόνη το «πώς θα μπορούσαμε να είμαστε».
Όμως, η πραγματικότητα της προβολής λειτούργησε ως ένας επώδυνος καθρέφτης, και το συναίσθημα που με κυριάρχησε δεν ήταν ο θαυμασμός, αλλά μια βαθιά, παγωμένη απογοήτευση.
Η πρώτη πηγή αυτής της απογοήτευσης εντοπίζεται στον τρόπο με τον οποίο επιλέγουμε ως κοινωνία και ως τέχνη, να διαχειριζόμαστε τους μεγάλους μας άνδρες. Η ταινία παρουσιάζει έναν Καποδίστρια σχεδόν αλάθητο, έναν άγιο της πολιτικής, μια μορφή ιδανική και απρόσιτη.
Παρόλο που ο Αντώνης Μυριαγκός δίνει μια εσωτερική και αξιοπρεπή ερμηνεία, το σενάριο εγκλωβίζει τον Κυβερνήτη σε μια «αγιογραφία» που τον απογυμνώνει από την ανθρώπινη τραγικότητά του.
Γιατί αυτό προκαλεί απογοήτευση;
Γιατί όταν παρουσιάζεις έναν ηγέτη ως αψεγάδιαστο ημίθεο, ουσιαστικά λες στον θεατή ότι τέτοιοι άνθρωποι δεν υπάρχουν πια, ή ότι η δική μας συμβολή είναι περιττή μπροστά στο μεγαλείο τους. Αντί να δούμε έναν ευφυή διπλωμάτη που παλεύει με τις αντιφάσεις μιας διαλυμένης χώρας, βλέπουμε έναν μάρτυρα που βαδίζει προδιαγεγραμμένα προς τον θάνατο.
Η πιο επώδυνη συνειδητοποίηση, ωστόσο, είναι η αίσθηση ότι «δεν άλλαξε τίποτα».
Οι παθογένειες που αντιμετώπισε ο Καποδίστριας —η διχόνοια, τα τοπικά συμφέροντα, η υπονόμευση κάθε μεταρρυθμιστικής προσπάθειας— είναι οι ίδιες ακριβώς που κρατούν την Ελλάδα στάσιμη το 2025. Η απογοήτευση πηγάζει από τη διαπίστωση ότι 200 χρόνια μετά, η δομή της εξουσίας παραμένει «πελατειακή». Κάθε φορά που η αξιοκρατία θυσιάζεται στον βωμό της κομματικής σκοπιμότητας, η ιδέα του Καποδίστρια πεθαίνει ξανά.
