Το εκπληκτικό παράδειγμα οργάνωσης και αποφασιστικότητας στην αντιμετώπισης της απειλής που προσφέρει η Φινλανδία (βλέπε στο τέλος της παρούσης ανάρτησης), ανεξαρτήτως του κολοσσιαίου μεγέθους του αντιπάλου της, μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, προφανώς με την υιοθέτηση των κατάλληλων προσαρμογών, καθώς κάθε περίπτωση έχει μοναδικά χαρακτηριστικά και η απλή αντιγραφή – που δεν είναι άγνωστη στο ελληνικό στράτευμα – δεν αποτελεί σωστή προσέγγιση. Αυτό που χρήζει διερεύνησης είναι αφενός οι ομοιότητες στις δυο περιπτώσεις και σίγουρα η φιλοσοφία που διέπει το φινλανδικό σύστημα.
Με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ–ISDA) /Τομέας Ανάλυσης Απειλής
Αν και οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) διαθέτουν πολλαπλάσιο αριθμό μονίμων, στρατιωτικών και πολιτικών, στελεχών (περί τις 87.000 με βάση στοιχεία του Φεβρουαρίου 2015), εν τούτοις, η αντιμετώπιση της συνεχώς αναβαθμιζόμενης τουρκικής απειλής επιβάλλει πολεμική σύνθεση που επιτυγχάνεται με την επιστράτευση εφέδρων.
Σε αυτό το σημείο, η Φιλανδία παρουσιάζει πολύ μεγάλη ομοιότητα με τη χώρα μας, καθώς και αυτή στηρίζεται (και μάλιστα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό) στην επιστράτευση εφέδρων για την επίτευξη της πολεμικής σύνθεσης (12.000 περίπου μόνιμα στελέχη συμπεριλαμβανομένων και 4.000 πολιτικών υπαλλήλων, πολεμική σύνθεση 230.000 άτομα).
Δεύτερο σημείο ομοιότητας μεταξύ των δύο χωρών είναι η σχετικά χαμηλή διάρκεια της στρατιωτικής θητείας (για την Ελλάδα εννέα μήνες, για τη Φιλανδία 165, 255 ή 347 ημέρες κατά περίπτωση). Αν και δεν γνωρίζουμε τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της εφεδρείας της Φιλανδίας σε αριθμητικό επίπεδο, είναι εύκολα αντιληπτό ότι η σκανδιναβική χώρα στηρίζεται στους εφέδρους της σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από όσο η χώρα μας (το συνημμένο βίντεο στην ανάρτηση παρουσίασης του φινλανδικού μοντέλου που έχει αποδεσμευθεί από τις ένοπλες δυνάμεις της Φιλανδίας περιέχει στιγμιότυπα από άσκηση εφέδρων με την ονομασία Wihuri-2015).
Όμως, μετά τις τελευταίες αποφάσεις, διαφαίνεται ότι η Φιλανδία προχωρά σε ένα επόμενο στάδιο όπου οι έφεδροι δεν συγκροτούν κυρίως τις τοπικές εφεδρικές δυνάμεις άμυνας (κατά βάση Πεζικού) αλλά θα αποτελούν σημαντικό ποσοστό και των ταχυκίνητων εφεδρειών που αποτελούν οι RRU. Κατά την άποψή μας, αντίστοιχο βήμα θα πρέπει να κάνουν και οι ΕΕΔ, που ήδη και ειδικότερα ο Ελληνικός Στρατός έχουν υιοθετήσει μία νέα στρατηγική αντίληψη για την εφεδρεία (βλ. την ανάλυση με τίτλο «ISDA για ΕΣ: Νέα στρατηγική αντίληψη για την εφεδρεία» στον σύνδεσμο http://www.defence-point.gr/news/?p=94518).
Θεσμικά, το βήμα θα πρέπει να είναι η συγκρότηση Εθνοφρουράς και πρακτικά ή σε βάθους χρόνου στελέχωση σχηματισμών και μονάδων αποκλειστικά (πλην πολύ μικρού αριθμού μονίμων στελεχών που θα αποτελεί τον πυρήνα κατά την ειρηνική περίοδο) από προσωπικό της Εθνοφρουράς.
Εκ των πραγμάτων, ιδανικοί υποψήφιοι για την εφαρμογή του συγκεκριμένου συστήματος είναι κατά πρώτο λόγο μονάδες και σχηματισμοί του εσωτερικού καθώς οι αναπτυγμένοι στη Θράκη και το Αιγαίο σχηματισμοί επιβάλλεται λόγω της τουρκικής απειλής να βρίσκονται στο μέγιστο δυνατό επίπεδο επιχειρησιακής ετοιμότητας (σε αυτές τις περιπτώσεις η τοπική εφεδρεία κατέχει καίριο ρόλο).
Αυτό φυσικά δεν εξαιρεί τη δυνατότητα υιοθέτησης του συστήματος σε επίπεδο μονάδας. Για παράδειγμα, σε σχηματισμό επιπέδου ταξιαρχίας που διαθέτει δύο ή τρία ή και τέσσερις μονάδες επιπέδου τάγματος Πεζικού (μηχανοκίνητου ή μη) θα ήταν δυνατό το κύριο και μη υλικό που απαιτείται για τον εξοπλισμό τους, καθώς και το προσωπικό, να συγκεντρωθούν σε μία ή δύο μονάδες οι οποίες σε περίπτωση που θα απαιτηθεί θα υπόκεινται σε μία διαδικασία μίτωσης (διχοτόμησης) και θα απορροφούν τους επιστρατευόμενους εφέδρους ώστε να αποκτήσουν την πολεμική σύνθεση τους.
Η επιτυχία του προτεινόμενου συστήματος προϋποθέτει:
α) την αποθήκευση του συνόλου του υλικού (κύριου και μη) των μονάδων σε συνθήκες ασφάλειας και ελεγχόμενου κλίματος (θερμοκρασίας, υγρασίας), μία μετεξέλιξη του συστήματος POMCUS (Pre-positioning Of Materiel Configured in Unit Sets: προ-τοποθετημένο υλικά διαμορφωμένα σε συλλογές μονάδας) που είχε υιοθετήσει ο Στρατός των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ή του διαδόχου του APS (Army Pre-positioning Stocks: προ-τοποθετημένα αποθέματα στρατού) που εφαρμόζεται σήμερα.
Παρά το γεγονός ότι η αποθήκευση του υλικού διαμορφωμένου σε συλλογές μονάδας έχει, με βάση την εμπειρία του Στρατού των ΗΠΑ, αναδείξει προβλήματα στην οργάνωση και εκτέλεση της αναγκαίας περιοδικής συντήρησης, εν τούτοις επιτρέπει την ταχεία ενεργοποίηση πλήρως εξοπλισμένων μονάδων μόλις γίνει η σύζευξη προσωπικού και υλικού.
Με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η διατήρηση του υλικού σε πλήρη λειτουργική κατάσταση, η μείωση του λειτουργικού κόστους αλλά και η ομαλή εφαρμογή προγραμμάτων ανακατασκευής, αναβάθμισης ή εκσυγχρονισμού. Ταυτόχρονα αποδεσμεύεται προσωπικό για την αύξηση του ποσοστού στελέχωσης των σχηματισμών και μονάδων που είναι αναπτυγμένες στις περιοχές ενδιαφέροντος.
β) τη μέγιστη δυνατή βελτίωση του επιπέδου και του περιεχόμενου της τεχνικής και τακτικής εκπαίδευσης κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας. Η εξίσωση είναι εξαιρετικά απλή: μόνο καλά εκπαιδευμένοι στρατεύσιμοι συγκροτούν καλά εκπαιδευμένη εφεδρεία. Φυσικά η διάρκεια της θητείας είναι σημαντική παράμετρος αλλά αν επιθυμούμε να διατηρήσουμε επαφή με την πραγματικότητα θα πρέπει να θεωρείται ανέφικτη η αύξηση της.
γ) δημιουργία και λειτουργία εκτεταμένης και υψηλής ποιότητας εκπαιδευτικής υποδομής για το προσωπικό της Εθνοφρουράς. Ευτυχώς τα προηγούμενα χρόνια ο Ελληνικός Στρατός επένδυσε σημαντικούς οικονομικούς πόρους στην απόκτηση συστημάτων εκπαίδευσης (π.χ. συστημάτων εξομοιωτών) για το σύνολο σχεδόν των κύριων και μη οπλικών συστημάτων του. Η πλήρης αξιοποίηση αυτής της υποδομής θα επιτρέπει τη συστηματική εκπαίδευση, επανεκπαίδευση, αξιολόγηση και πιστοποίηση του προσωπικού της Εθνοφρουράς σε τόπο και χρόνο που θα επιλέγεται από το προσωπικό της ώστε να μην διαταράσσεται η ομαλή οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα του.
Κλείνοντας το παρόν σημείωμα, θα σημειώσουμε ότι ο θεσμός του πολίτη – οπλίτη έχει βαθιές ρίζες στην ελληνική Ιστορία και αποτελεί ύψιστη έκφραση δημοκρατικής και κοινωνικής υπευθυνότητας, ενώ στην πράξη θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα των συνεχώς μειούμενων οικονομικών και ανθρώπινων πόρων που διατίθενται για την εθνική άμυνας. Δε ισχυριζόμαστε ότι είναι πανάκεια αλλά η μελέτη της σε βάθος μπορεί να αποδείξει ότι είναι μία εφικτή και αποδοτική επιλογή.
defence-point
Η Φιλανδία, που πρόσφατα απετέλεσε έναν από τους σκληρότερους πολιτικούς αντιπάλους της χώρας μας στα ευρωπαϊκά φόρα, είναι μία μικρή χώρα (πληθυσμός περί τα 5,5 εκατομμύρια) της Σκανδιναβίας, που αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα ασφάλειας από τον υπερμεγέθη γείτονα της, τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ–ISDA) / Τομέας Ανάλυσης Απειλής
Εξάλλου είναι σε όλους μας, περισσότερο ή λιγότερο γνωστή η «φιλανδοποίηση», όρος με τον οποίο περιγράφεται – απλουστευτικά και τηλεγραφικά για τις ανάγκες του παρόντος – ο επηρεασμός των πολιτικών μίας μικρής χώρας από μία μεγαλύτερη, που όμως της επιτρέπει να διατηρεί την ανεξαρτησία της.
Όπως και η χώρα μας, έτσι και η Φιλανδία αντιμετωπίζει πρόβλημα διάθεσης των αναγκαίων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων, δηλαδή επίτευξης του επιπέδου στρατιωτικής ισχύος – αποτροπής που επιβάλλει το περιβάλλον ασφαλείας της. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μέθοδοι και λύσεις που υιοθετούνται για την επαύξηση της στρατιωτικής ισχύος σε περιβάλλον περιορισμένων ανθρώπινων και οικονομικών πόρων θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο παρατήρησης και μελέτης από τους καθ’ ύλην αρμόδιους αλλά και δημοσίου διαλόγου.
Σύμφωνα με παλαιότερο δημοσίευμα της αμερικανικής αμυντικής επιθεώρησης «Defense News», οι ένοπλες δυνάμεις της Φινλανδίας πρόσθεσαν μία δυναμική διάσταση ταχείας αντίδρασης στον επιχειρησιακό σχεδιασμό τους. Στην πράξη αυτή υλοποιείται με την ανάπτυξη μονάδων ταχείας αντίδρασης (RRU: Rapid Reaction Units) στις στρατιωτικές περιοχικές διοικήσεις που υπάγονται στις τέσσερις μείζονες διοικήσεις.
Μάλιστα, το άρθρο περιλάμβανε δηλώσεις του τότε υπουργού Άμυνας της Φιλανδίας Jussi Niinistö που χαρακτηρίζει τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία ως αναγκαία για την ενίσχυση της επιχειρησιακής ετοιμότητας και συνολικά της συνολικής αμυντικής ικανότητας και αποτροπής των ενόπλων δυνάμεων της χώρας έναντι των αναδυόμενων περιφερειακών εντάσεων μετά τη στρατιωτική παρέμβαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία. Οι RRU, που αποτελούν μία νέα οργανωτική δομή στο περιοχικό μοντέλο άμυνας που έχει υιοθετήσει η Φιλανδία, θα αναπτυχθούν στις στρατιωτικές περιοχικές διοικήσεις που είναι αναπτυγμένες κατά μήκος των 1.340 χιλιομέτρων της μεθορίου με τη Ρωσική Ομοσπονδία.
Υπενθυμίζεται, ότι το φιλανδικό μοντέλο άμυνας, κατά βάση προβλέπει τη χρήση μηχανοκίνητων εφεδρειών οι οποίες σε συνδυασμό με τις τοπικές εφεδρικές δυνάμεις αντιμετωπίζουν, καθυστερούν, απωθούν και προκαλούν μεγάλες απώλειες στον επιτιθέμενο, εκμεταλλευόμενες το ισχυρά δασωμένο και με πολλές λίμνες (υδάτινα κωλύματα) φιλανδικό έδαφος. Μάλιστα οι RRU έχοντας σπονδυλωτή δομή θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο για αμυντικές όσο και επιθετικές (αντεπιθέσεις) επιχειρήσεις.
Με βάση τον υφιστάμενο σχεδιασμό οι RRU θα στελεχωθούν από μόνιμους αξιωματικούς και οπλίτες, στελέχη των μονάδων των Ειδικών Δυνάμεων, έφεδρους που θα υποβληθούν σε πρόγραμμα επανεκπαίδευσης και κληρωτούς. «Η ανάπτυξη των δυνάμεων είναι η λυδία λίθος μας. Τόσο η Αεροπορία όσο και το Ναυτικό έχουν ικανότητα ταχείας αντίδρασης και αυτή είναι η πρόκληση που τώρα αντιμετωπίζει ο Στρατός» επισημαίνει ο υπουργός Άμυνας της Φιλανδίας στο εν λόγω δημοσίευμα.
Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Άμυνας της Φιλανδίας εξετάζει προτάσεις για την αύξηση του προϋπολογισμού των ενόπλων δυνάμεων της Φιλανδίας που αφορά τη στρατολόγηση και την εκπαίδευση με σκοπό να διευρύνει τον αριθμό συμβάσεων παροχής υπηρεσιών από εφέδρους και των σχολείων επανεκπαίδευσης τους. Όμως η εφαρμογή του νέου συστήματος αποτελεί νομοθετικές αλλαγές ώστε να γίνει δυνατή η ένταξη μεγάλου αριθμού εφέδρων στις RRU.
«Απαιτείται νέα νομοθεσία ώστε να επιτραπεί στις ένοπλες δυνάμεις να στρατολογούν εφέδρους με διαφανή και αποτελεσματικό τρόπο. Με το σημερινό σύστημα, οι συμβάσεις παροχής υπηρεσιών από εφέδρους δεν προβλέπουν με ακρίβεια τους χρόνους υπηρεσίας ούτε την ταχύτητα κινητοποίησης και εξοπλισμού των εφέδρων» σημείωσε ο Ilkka Kanerva, ο τότε πρόεδρος της επιτροπής Άμυνας του κοινοβουλίου της Φιλανδίας.
Όπως αναφερόταν στο πολύ ενδιαφέρον δημοσίευμα, η οροφή των ενόπλων δυνάμεων της Φιλανδίας σε ειρηνική περίοδο ανέρχεται σε 12.000 μόνιμα στελέχη (περιλαμβανομένων 4.000 πολιτικών υπαλλήλων), ενώ σε πολεμική περίοδο αυξάνει στις 230.000 άτομα που κινητοποιούνται σε χρόνο κυμαινόμενο κατά περίπτωση από μία ως τέσσερις εβδομάδες. Επίσης, αναφέρεται, ότι το 2015 θα καλούνταν να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία (διάρκειας κατά περίπτωση 165, 255 ή 347 ημερών) περί τους 21.600 στρατεύσιμους.
Η απόφαση συγκρότησης και ανάπτυξης των RRU κυρίως για τη διεξαγωγή επιθετικών επιχειρήσεων είχε έλθει ως παρεπόμενο της προσωρινής συμφωνίας που είχε επιτευχθεί μεταξύ του κυβερνητικού συνασπισμού και της αντιπολίτευσης για την αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού κατά την περίοδο 2016-2020.
Η συμφωνία αυτή αντανακλά τη γενικότερη τάση στη φιλανδική κοινωνία για αύξηση του αμυντικού προϋπολογισμού, ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας και αύξησης της αποτρεπτικής ικανότητας και στενότερης σχέσης με το NATO. Η τάση αυτή έρχεται να αντιστρέψει διαδοχικές περικοπές του κεντρικού αμυντικού προϋπολογισμού για πολλά χρόνια. Ας σημειωθεί ότι ο κεντρικός αμυντικός προϋπολογισμός της Φιλανδίας για το 2015 ανέρχεται σε 2,67 δις ευρώ.
Το δημοσίευμα περιλάμβανε επίσης αναφορές σε μερικές εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες της τότε κυβέρνησης της Φιλανδίας. Θορυβημένη από τη συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία η κυβέρνηση της χώρας είχε αποστείλει σε ιδιωτικές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που δραστηριοποιούνται στους στρατηγικά κρίσιμους τομείς άμυνας και ασφάλειας, ενημερωτικό σημείωμα για τις επερχόμενες αλλαγές στη στρατιωτική στρατηγική της χώρας!
Η επικοινωνία έγινε στη βάση της αποκαλούμενης υπηρεσιακής σχέσης κράτους – βιομηχανίας κατά την πολεμική περίοδο και η οποία εντάσσεται στη «στρατηγική συνολικής άμυνας» που έχει υιοθετήσει η χώρα. Μάλιστα, στην ενημέρωση περιεχόταν σαφής αναφορά για την αποστολή -κατά τους επόμενους μήνες- περαιτέρω πληροφοριών για την ενίσχυση των προγραμμάτων στρατιωτικής και αμυντικής ετοιμότητας.
Επίσης, σε μια εκπληκτική κίνηση ενδεικτική της κουλτούρας ασφαλείας της χώρας, έφεδροι έλαβαν επιστολές από το Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων που τους ενημέρωναν για τις ανατιθέμενες σε αυτούς αποστολές σε πολεμική περίοδο. Η επιστολή ενημέρωνε τους εφέδρους για τις οργανωτικές αλλαγές του συνολικού αμυντικού οικοδομήματος το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία μετασχηματισμού από το 2008.
Τέλος, στο δημοσίευμα συμπεριλαμβανόταν η εκτίμηση, ότι οι RRU θα συγκροτηθούν με τρόπο παρόμοιο της Δύναμης Ταχείας Ανάπτυξης (RDF: Rapid Deployment Force), ενός σχηματισμού που προσανατολίζεται κυρίως σε διεθνείς αποστολές. Η RDF, που έχει συγκροτηθεί το 1996, είναι εκπαιδευμένη ώστε σε σύντομο χρόνο να συμμετέχει σε πολυεθνικές επιχειρήσεις διατήρησης της ειρήνης και επιχειρήσεις διαχείρισης κρίσεων.
Η οργανωτική δομή της περιλαμβάνει ένα τάγμα ειδικών δυνάμεων οργανωμένο στο πρότυπο των Κυνηγών (Jaeger), ένα τάγμα μηχανικού μάχης, ένα επιπέδου ταξιαρχίας στρατηγείο (διοίκηση, έλεγχος και επικοινωνίες) και έναν λόχο πολιτικοστρατιωτικής συνεργασίας. Παρόμοια σπονδυλωτή οργανωτική δομή για τις RRU θα τις καθιστούσε ικανές να επιχειρούν παράλληλα, ή ως μέρος μίας μεγαλύτερης δύναμης, σε συνδυασμένες επιχειρήσεις με δυνάμεις του Ναυτικού και της Αεροπορίας.
defence-point
