Παρότι Βρετανοί και Γάλλοι συνεργάζονται στενά στο ζήτημα της Ουκρανίας, παρασκηνιακά οι σχέσεις είναι τεταμένες
8 Μαΐου 2025, 04:23 π.μ. CET – Των Clea Caulcutt, Giovanna Faggionato, Jon Stone και Marion Solletty
Φωτογραφία: από την άμυνα μέχρι την αλιεία, οι Γάλλοι διπλωμάτες παίζουν σκληρά, σύμφωνα με αξιωματούχους και από τις δύο πλευρές. | Φωτογραφία POOL από τον Christophe Ena/EPA-EFE
ΠΑΡΙΣΙ — Οι Γάλλοι έχουν μακρά παράδοση στο να εκνευρίζουν τους Βρετανούς. Το τελευταίο διάστημα, επιμένουν σθεναρά σε παραχωρήσεις που θέλουν να αποσπάσουν από τον Βρετανό Πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, ως αντάλλαγμα για την επανεκκίνηση των σχέσεων με την ΕΕ.
Από την άμυνα ως την αλιεία, η γαλλική διπλωματία παίζει σκληρό παιχνίδι, σύμφωνα με αξιωματούχους και από τις δύο πλευρές. Έτσι, παρά την αισιοδοξία πως η Βρετανία και η ΕΕ μπορούν να επαναθερμάνουν τις σχέσεις τους — ιδίως μετά την εχθρική στάση του Ντόναλντ Τραμπ — η διαδικασία μόνο ομαλή δεν είναι.
Όπως συνέβη και κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ και την εμπορική συμφωνία 2016–2020, το Παρίσι αναλαμβάνει και πάλι τον ρόλο του «κακού μπάτσου». Κι αυτό λίγες ημέρες πριν από την κρίσιμη σύνοδο κορυφής στο Λονδίνο.
«Η Γαλλία παραμένει σταθερή στη θέση ότι δεν πρέπει να υπάρξουν πλεονεκτήματα για τη Βρετανία μετά το Brexit», δήλωσε ο François-Joseph Schichan, πρώην Γάλλος διπλωμάτης και διευθυντής της συμβουλευτικής εταιρείας Flint Global.
Σύμφωνα με διπλωμάτες που γνωρίζουν τις διαβουλεύσεις, τα ίδια ζητήματα που προκάλεσαν αδιέξοδο στο παρελθόν επανέρχονται. Η Γαλλία θέλει να περιορίσει την πρόσβαση του Ηνωμένου Βασιλείου στο ευρωπαϊκό ταμείο επανεξοπλισμού ύψους €150 δισ. που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση, ενώ παράλληλα επιδιώκει πρόσβαση των ευρωπαϊκών αλιευτικών στόλων στα βρετανικά ύδατα, ενόψει προθεσμίας το επόμενο έτος.
Στο Παρίσι, οι Γάλλοι αξιωματούχοι δηλώνουν αισιόδοξοι για το θέμα των εξοπλισμών, αλλά κρατούν σιγή για την αλιεία.
Ο Φάρατζ στο προσκήνιο
Αυτή την εβδομάδα, Ευρωπαίοι και Βρετανοί διαπραγματευτές διεξάγουν εντατικό νέο γύρο συνομιλιών για να επιτύχουν τριπλή συμφωνία που περιλαμβάνει πολιτική δήλωση, σύμφωνο άμυνας και επιμέρους τομείς συνεργασίας. Η σημαντική σύνοδος κορυφής έχει προγραμματιστεί για τις 19 Μαΐου στο Λονδίνο.
Τους τελευταίους μήνες, οι σχέσεις έχουν βελτιωθεί: ο Στάρμερ συμμετέχει σε συναντήσεις κορυφής για την Ουκρανία, ενώ Βρετανοί υπουργοί επιστρέφουν στα τραπέζια της ΕΕ. Ο υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι συμμετείχε την Τετάρτη στη συνάντηση των ΥΠΕΞ της ΕΕ στην Πολωνία, δηλώνοντας: «Συνεργαζόμαστε στενά με τους Ευρωπαίους συμμάχους μας για μια ασφαλέστερη, σταθερότερη και ευημερούσα Ευρώπη».
Όμως πολλά μπορούν να στραβώσουν. Ο Στάρμερ βρίσκεται υπό πίεση μετά τις εκλογικές επιτυχίες του Νάιτζελ Φάρατζ και του κόμματός του, Reform UK. Ο Φάρατζ, ένθερμος υποστηρικτής του Brexit, επιτίθεται σε κάθε κυβερνητική προσπάθεια επαναπροσέγγισης με την ΕΕ.
Με το μέλλον του ΝΑΤΟ αβέβαιο υπό τον Τραμπ και την Ουάσιγκτον να απειλεί ότι θα εγκαταλείψει δύσκολες διαπραγματεύσεις για εκεχειρία Ρωσίας–Ουκρανίας, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επιδιώκουν επειγόντως μια συμφωνία ασφαλείας με το Ηνωμένο Βασίλειο — πυρηνική δύναμη και μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Στο Παρίσι, πάντως, η ανάγκη για στενή συνεργασία με τη Βρετανία μετριάζεται από την επιθυμία να ρυθμιστούν οι εκκρεμότητες και οι εντάσεις που άφησε πίσω του το Brexit.
Η Γαλλία επιθυμεί καταρχήν μια συμμαχία ασφαλείας με το Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά ανησυχεί ότι μια ευρύτερη συμφωνία θα την αφήσει εκτεθειμένη σε μεταγενέστερες διαφωνίες για πιο ευαίσθητα ζητήματα, όπως η πρόσβαση των ευρωπαϊκών αλιευτικών στόλων στα βρετανικά ύδατα.
Βάσει της Συμφωνίας Εμπορίου και Συνεργασίας με την ΕΕ (2020), οι ευρωπαϊκοί στόλοι έχουν συγκεκριμένα δικαιώματα και ποσοστώσεις στα βρετανικά ύδατα — αλλά αυτά λήγουν το 2026. Γαλλία, Δανία και Ολλανδία επιδιώκουν την ανανέωσή τους. Και παρότι το Παρίσι δεν θέλει να «ανταλλάξει όπλα με ψάρια», είναι ξεκάθαρο πως οι Γάλλοι πιέζουν για τη διασφάλιση των αλιευτικών δικαιωμάτων ως προϋπόθεση για μια στενότερη αμυντική συνεργασία.
«Δεν μπορείς να διαπραγματεύεσαι για την άμυνα μια χρονιά και την επόμενη να τσακώνεσαι για ποσοστώσεις σε σκουμπρί», δήλωσε χαρακτηριστικά Γάλλος αξιωματούχος.
Γαλλική απομόνωση
Στην καρδιά της αμυντικής διαφωνίας βρίσκεται το χρήμα. Το Ηνωμένο Βασίλειο θέλει οι βρετανικές εταιρείες να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα SAFE — το πολυδισέλιδο ευρωπαϊκό σχέδιο επανεξοπλισμού που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση — αλλά η Γαλλία βλέπει σε αυτό μια ανεπιθύμητη προσπάθεια του Λονδίνου να επωφεληθεί από την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική μετά το Brexit.
Κάποιες χώρες της ΕΕ, όπως η Γερμανία και κράτη της Ανατολικής Ευρώπης που αισθάνονται πιο ευάλωτα απέναντι στη Ρωσία, δυσανασχετούν με τη γαλλική αδιαλλαξία. Ένας διπλωμάτης από χώρα της ΕΕ (εκτός Γαλλίας) ανέφερε ότι το Παρίσι «άρχισε να νιώθει απομονωμένο» καθώς αντιτίθεται στο άνοιγμα του SAFE στους Βρετανούς.
Το κλίμα στη Γαλλία πλέον τείνει προς το «ναι μεν στους Βρετανούς, αλλά υπό αυστηρούς όρους». Σύμφωνα με αξιωματούχο του Renew Europe — πολιτικής ομάδας στην οποία ανήκουν οι κεντρώοι του Μακρόν — εξετάζεται το ενδεχόμενο η Βρετανία να συμμετέχει στο SAFE ως πληρωτής τρίτης χώρας.
«Η αρχική επιφύλαξη της Γαλλίας ήταν περισσότερο διαπραγματευτική τακτική», δήλωσε ο ίδιος. «Η γαλλική αμυντική βιομηχανία δεν θέλει ανταγωνιστές, και υπάρχουν και θέματα απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο».
Παλιά μυαλά, νέες συγκρούσεις
Η διαφωνία αποκαλύπτει και μια πιο βαθιά απόκλιση στη μετα-Brexit νοοτροπία Παρισιού και Λονδίνου.
Η Βρετανία εξακολουθεί να βλέπει την ΕΕ ως στενό εταίρο, παρά την αποχώρησή της, αλλά η εμπιστοσύνη του Παρισιού στο Λονδίνο έχει τρωθεί. Κι ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρεί ότι η «ειδική σχέση» με τις ΗΠΑ παραμένει εφικτή, η Ευρώπη έχει αρχίσει να αποδεσμεύεται από αυτήν υπό την προεδρία Τραμπ.
Η βρετανική προσπάθεια για εμπορική συμφωνία με την Ουάσιγκτον ενισχύει τη γαλλική εκτίμηση ότι η επαναπροσέγγιση Στάρμερ με την ΕΕ θα είναι περιορισμένη — και ότι η Βρετανία δεν βλέπει πλέον το μέλλον της ως αποκλειστικά ευρωπαϊκό.
Τελικά, ο ρόλος της Γαλλίας στην επαναπροσέγγιση ίσως κριθεί από έναν ψυχρό πολιτικό υπολογισμό.
Ο Εμανουέλ Μακρόν χρειάζεται τον Κιρ Στάρμερ, αν θέλει να πετύχει κάτι ουσιαστικό στο μέτωπο της Ουκρανίας — και η εξωτερική πολιτική είναι ένας από τους λίγους τομείς στους οποίους μπορεί ακόμη να ενισχύσει το δημόσιο προφίλ του, εν μέσω του πολιτικού αδιεξόδου στο εσωτερικό της Γαλλίας.
«Αν η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συνεργαστούν, τίποτα δεν θα προχωρήσει», δήλωσε ο πρώην διπλωμάτης Σισάν. «Αν ο Μακρόν θέλει αποτελέσματα, πρέπει να ευθυγραμμιστεί [με το Λονδίνο]».
Με επιπλέον ρεπορτάζ από τους Gregorio Sorgi και Jacopo Barigazzi.
