.jpg)
Έξι μήνες μετά τη φυλάκιση του Εκρέμ Ιμάμογλου, του κύριου αντιπάλου του Τούρκου προέδρου, η κινητοποίηση δεν εξασθενεί. Από τις τάξεις της αντιπολίτευσης μέχρι τους φοιτητές-διαφωνούντες, οι υποστηρικτές του καταγγέλλουν μια δικαιοσύνη που έχει μετατραπεί σε εργαλείο εξουσίας και μια καταστολή χωρίς προηγούμενο.
Τα πορτρέτα του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, και άλλων πολιτικών στελεχών που βρίσκονται σήμερα στη φυλακή, εκτίθενται στο έκτακτο συνέδριο του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) στην Άγκυρα, στις 21 Σεπτεμβρίου 2025. (Φωτογραφία: ADEM ALTAN / AFP)
Για ακόμη μία φορά, παρακολούθησε τη δίκη. Όπως κάθε φορά, ο Χουσεΐν πήρε το αυτοκίνητό του και έκανε τις δύο ώρες δρόμο που χωρίζουν το σπίτι του από το σωφρονιστικό ίδρυμα του Σιλιβρί, στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Και, όπως κάθε φορά, αυτός ο πενηντάρης με τα κουρασμένα μάτια, που προτιμά να παραμείνει ανώνυμος, κατάφερε να μπει στην αίθουσα του δικαστηρίου για να δει τον Εκρέμ Ιμάμογλου να φτάνει υπό τα χειροκροτήματα του πλήθους. Μαζί με τους άλλους, φώναξε δυνατά μπροστά στους δικαστές, που για πολλοστή φορά άκουγαν τον δήμαρχο της μεγαλούπολης του Βοσπόρου: «Πρόεδρε Ιμάμογλου!»
Έχουν περάσει πάνω από έξι μήνες από τότε που ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φυλακίστηκε. Έξι μήνες από τότε που το κόμμα του, το κύριο κόμμα της αντιπολίτευσης —το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP)— τον όρισε υποψήφιο για την προεδρία της χώρας, και από τότε τον κατακλύζουν οι δικαστικές υποθέσεις. Υπολογίζεται ότι έχουν κινηθεί εναντίον του περίπου δέκα δίκες, χωρίς κανείς να γνωρίζει τον ακριβή αριθμό — ούτε καν οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές του, όπως ο Χουσεΐν.
«Στην Τουρκία σήμερα, η πολιτική σημαίνει αυτό: να τρέχεις από δίκη σε δίκη, αν δεν είσαι ήδη πίσω από τα κάγκελα», συνοψίζει εκείνος. Συνολικά, δεκαοχτώ δήμαρχοι του CHP έχουν φυλακιστεί. Εκατοντάδες αιρετοί, δημοτικοί σύμβουλοι και συνεργάτες τους ακολούθησαν τους τελευταίους μήνες. Ενενήντα μόνο εδώ, στο Σιλιβρί.
Πέρα από τις κατηγορίες για διαφθορά, απάτη και προσβολή θεσμών, ο Εκρέμ Ιμάμογλου κατηγορείται, την Παρασκευή 26 Σεπτεμβρίου, ότι «επιδίωξε να επηρεάσει μια δίκη». Μόνο γι’ αυτή την υπόθεση κινδυνεύει με έως και τέσσερα χρόνια φυλάκιση και με στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, όπως ζητεί ο εισαγγελέας. Ο ίδιος φαίνεται δυνατός· στη μακροσκελή αγόρευσή του, απευθύνεται περισσότερο στο κοινό παρά στους δικαστές, μιλώντας για την οργή, τη λύπη και την κόπωση της χώρας απέναντι σε αυτήν την «εργαλειοποίηση της δικαιοσύνης». Και προσθέτει: «Δεν φοβόμαστε!» Η δίκη αναβλήθηκε για τις 12 Δεκεμβρίου.
Ο Χουσεΐν θα είναι εκεί. «Φυσικά, ο φόβος ότι μια μέρα θα δεις την αστυνομία να έρχεται στο σπίτι σου είναι υπαρκτός», λέει. «Αλλά όλοι είμαστε ακόμα σε σοκ. Ακόμη και μετά από δύο δεκαετίες του Ερντογάν, κανείς δεν περίμενε μια τέτοια κλιμάκωση της αυθαιρεσίας.» Το αίσθημα δυσφορίας, από τη στιγμή της σύλληψης του «Εκρέμ», γίνεται όλο και πιο έντονο στην κοινή γνώμη.
«Αυτή η οργή δεν θα σβήσει»
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μόνο μια μειοψηφία πιστεύει πως η δικαιοσύνη ενεργεί ανεξάρτητα, όπως ισχυρίζεται ο πρόεδρος. Το κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), βρίσκεται πλέον στη δεύτερη θέση πίσω από το CHP — για πρώτη φορά από το 2002, όταν ήρθε στην εξουσία. Και η δημοτικότητα του Ιμάμογλου συνεχώς ανεβαίνει. Περίπου 24 εκατομμύρια υπογραφές έχουν συγκεντρωθεί ζητώντας την απελευθέρωσή του και τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, ανακοίνωσε το κόμμα του στις αρχές Οκτωβρίου. «Αυτή η οργή δεν πρόκειται να σβήσει», λέει ο Χουσεΐν, «αν και είναι προφανώς αδύνατο να κινητοποιηθεί ολόκληρη η χώρα όπως στις πρώτες εβδομάδες μετά τη σύλληψη.»
Ο ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως «έναν μικρό δημοτικό σύμβουλο» από την ασιατική πλευρά της πόλης. Εκλέχθηκε πρόσφατα, το 2024, και λέει πως δεν ήταν ιδιαίτερα ενεργός στο CHP πριν από το κύμα συλλήψεων. Από τότε όμως δεν σταματά: όλη την εβδομάδα τρέχει σε δημοτικά συμβούλια, συναντήσεις, επιτροπές και δράσεις. Στην αρχή κοιμόταν στα γραφεία του δημαρχείου της Κωνσταντινούπολης, όπως και ο αρχηγός του κόμματος, Οζγκιούρ Οζέλ, και δεκάδες άλλοι, φοβούμενοι ότι η κυβέρνηση θα διορίσει έναν δικαστικό επίτροπο για να αναλάβει τον έλεγχο του δήμου. «Δεν το έκαναν, αλλά άρχισαν να μας κατακλύζουν με δίκες. Θέλουν να κάνουν το CHP ένα άδειο κέλυφος. Πλέον επιτίθενται ακόμα και στον δήμαρχο της Άγκυρας.»
Σήμερα, κανείς δεν κοιμάται πια στο δημαρχείο, που έχει γίνει σύμβολο της αντιπαράθεσης μεταξύ εξουσίας και αντιπολίτευσης. Οι διοικητικές υπηρεσίες λειτουργούν κανονικά. «Σκεφτείτε το: ο δήμος συνεχίζει να λειτουργεί, παρόλο που τόσα στελέχη είναι στη φυλακή», λέει με υπερηφάνεια.
Και τώρα;
Ο Χουσεΐν δεν έχει απάντηση. Δεν προλαβαίνει να παρίσταται στις συγκεντρώσεις που οργανώνει κάθε Σαββατοκύριακο σε επαρχιακές πόλεις ο Οζγκιούρ Οζέλ, αλλά συμμετέχει σ’ εκείνες που γίνονται κάθε Τετάρτη σε διαφορετική συνοικία της Κωνσταντινούπολης. «Κάθε φορά μένω έκπληκτος από τον αριθμό των ανθρώπων που έρχονται», λέει. Την 1η Οκτωβρίου, δεκάδες χιλιάδες συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Φεβζί-Τσακμάκ στο Κιουτσούκτσεκμετσε για να ακούσουν τον ηγέτη του CHP να καταγγέλλει το «πραξικόπημα της 19ης Μαρτίου» και να εξυμνεί «τον αγώνα που συνεχίζεται, ενάντια σε όσους προσπαθούν να κρατηθούν στην εξουσία μέσω της καταπίεσης». Ήταν η 58η του συγκέντρωση από τον Μάρτιο.
Διατηρώντας πορεία
Ο Ουλάς (ψευδώνυμο) παρευρέθηκε σε εκείνη του Καδικιοϊ, ένα Σεπτεμβριάτικο απόγευμα Τετάρτης. Φοιτητής 21 ετών στις κοινωνικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Γαλατάσαραϊ και μέλος του αριστερού φοιτητικού κινήματος Sol Genç, παραδέχεται ότι το CHP δεν ήταν «του γούστου του» μέχρι τη σύλληψη του δημάρχου. Από τότε όμως βλέπει αλλιώς το κόμμα, κυρίως χάρη στη ρητορική ικανότητα του ηγέτη του και την αποφασιστικότητά του να κρατήσει σταθερή πορεία εν μέσω καταιγίδας.
«Στην πραγματικότητα, δεν έχουμε άλλη επιλογή», εξηγεί. Το μέλλον της χώρας, το εκλογικό, εκπαιδευτικό και μιντιακό σύστημα, η οικονομική και κοινωνική κρίση, το περιβάλλον και η αρπαγή γης από την εξουσία — όλα παίζονται: «Όλο το σύστημα είναι αποδιοργανωμένο, οι άνθρωποι φτωχαίνουν, το καθεστώς ελέγχει όλους τους θεσμούς και τώρα θέλει να βάλει χέρι και στο βασικό κόμμα της αντιπολίτευσης. Πώς να μη φουντώνει η οργή;»
Ο Ουλάς χαμογελά όταν γίνεται λόγος για τα κινήματα της γενιάς του, της «Generation Z», στο Μπανγκλαντές ή το Νεπάλ, που ανέτρεψαν κυβερνήσεις που φαίνονταν ακλόνητες. «Φυσικά μας εμπνέει αυτό», λέει, πεπεισμένος ότι «και εδώ θα υπάρξει ένα τέλος».
Ο ίδιος εκφώνησε λόγο σε συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη Μαρτίου. Όπως και οι άλλοι φοιτητές που μίλησαν ανοιχτά, κρύφτηκε για εβδομάδες, αλλάζοντας κάθε βράδυ μέρος διαμονής. Η αστυνομία πήγε πράγματι σπίτι του — όπως και σε άλλους. «Παρουσιάστηκα στον δικαστή όταν τα πράγματα χαλάρωσαν λίγο. Οι δίκες όμως συνεχίζονται.» Συνολικά, 1.900 άτομα, κυρίως φοιτητές, συνελήφθησαν στο αποκορύφωμα της κινητοποίησης.
Υποταγή κάθε κριτικής φωνής
«Κανείς δεν συνηθίζει την απολυταρχία», λέει, καταγγέλλοντας αυτό που θεωρεί «μεγάλη αδικία». Δεν πρόκειται, σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο για τον Εκρέμ Ιμάμογλου ή μόνο για την Τουρκία· πρόκειται για έναν παγκόσμιο αγώνα υπεράσπισης της δημοκρατίας. «Με τις κινητοποιήσεις μας, κάναμε τον αέρα λίγο πιο αναπνεύσιμο· πρέπει να συνεχίσουμε.»
Στην Τραπεζούντα, στις ακτές του Εύξεινου Πόντου —προπύργιο του AKP, εθνικιστικό και συντηρητικό— ο Οζγκιούρ Οζέλ μίλησε σε ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρωμένο στην κεντρική πλατεία της πόλης, ένα ηλιόλουστο Κυριακάτικο πρωινό του Ιουλίου. Με τη βραχνή φωνή του, προειδοποίησε:
«Αν κάνουμε ούτε ένα βήμα πίσω, θα μας γυρίσουν εκατό χρόνια πίσω. Αν πούμε μια λέξη λιγότερη, θα κάνουν τα πάντα να σωπάσουν.»
Ο Ερντάλ, όπως και οι άλλοι, χειροκρότησε. Μηχανικός, παντρεμένος, με ένα παιδί — πρώην ψηφοφόρος του AKP και τώρα υποστηρικτής του CHP — δηλώνει έκπληκτος και εντυπωσιασμένος από την αντοχή της αντιπολίτευσης. Αυτό που τον απομάκρυνε από το κόμμα του Ερντογάν ήταν, λέει, ο πελατειακός μηχανισμός και ο ολοένα αυξανόμενος έλεγχος της οικονομίας και κάθε κριτικής φωνής. «Πρόσφατα, σε μια βραδιά με ποτό, ένας φίλος είπε δυνατά όσα σκεφτόταν για τον Μπιλάλ Ερντογάν, τον γιο του προέδρου και πιθανό διάδοχο. Καταγγέλθηκε, οδηγήθηκε σε δίκη και καταδικάστηκε σε ποινή με αναστολή. Πώς μπορεί να δικαιολογηθεί κάτι τέτοιο;»
Στην κατάμεστη πλατεία, θυμάται ότι είδε υποστηρικτές της αγαπημένης του ομάδας, της Τραμπζονσπόρ. «Οι μήνες που έρχονται θα είναι δύσκολοι, ίσως και πιο σκοτεινοί από τους προηγούμενους», λέει ο Ερντάλ. «Αλλά υπάρχουν πλέον παντού άνθρωποι που πιστεύουν ότι πρέπει να γίνει κάτι.» Ακόμα και εδώ, στο προπύργιο του AKP. Για πρώτη φορά, αυτός και οι φίλοι του δεν πήγαν στη συγκέντρωση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 12 Οκτωβρίου στο Στάδιο της πόλης.
Νικολά Μπουρσιέ
(Σιλιβρί και Τραπεζούντα [Τουρκία], απεσταλμένος ειδικός ανταποκριτής)
www.lemonde.fr
