26 Σεπτεμβρίου 2025
Λεβέντ Κενέζ / Στοκχόλμη
Η Τουρκία προχωρά σε αναδιαμόρφωση της ενεργειακής της πολιτικής με μια σειρά από μακροπρόθεσμες συμφωνίες για υγροποιημένο φυσικό αέριο, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας να μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία και το Ιράν, ενισχύοντας παράλληλα τους δεσμούς της με την Ουάσινγκτον κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Τραμπ.
Οι ανακοινώσεις έγιναν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Υπουργού Ενέργειας Αλπασλάν Μπαϊρακτάρ στη Νέα Υόρκη αυτή την εβδομάδα, με αφορμή την 80ή Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Υπογραμμίζουν την πρόθεση της Άγκυρας να διαφοροποιήσει τις πηγές ενέργειας της, έπειτα από δεκαετίες βαριάς εξάρτησης από εισαγωγές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία και το Ιράν — μια εξάρτηση που έχει καταστήσει τη χώρα ευάλωτη σε γεωπολιτικούς κραδασμούς.
Η Τουρκία εισάγει σήμερα περίπου το 99% των αναγκών της σε φυσικό αέριο. Σύμφωνα με στοιχεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενεργειακής Αγοράς της Τουρκίας, το 2023 η Ρωσία αντιστοιχούσε σε περίπου 40% των εισαγωγών φυσικού αερίου της Τουρκίας, ακολουθούμενη από το Ιράν με περίπου 17%. Το Αζερμπαϊτζάν προμήθευσε σχεδόν το 16%, ενώ το υπόλοιπο προήλθε από φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου, κυρίως από τις ΗΠΑ, το Κατάρ, την Αλγερία και τη Νιγηρία.
Παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία αρνήθηκε να συμμετάσχει στις κυρώσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης κατά της Ρωσίας μετά την εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, επικαλούμενη τη βαριά ενεργειακή της εξάρτηση και τη σημασία του ρωσικού τουρισμού για την οικονομία της.
Τούρκοι αξιωματούχοι υποστήριξαν ότι η διακοπή των σχέσεων θα έβλαπτε την εσωτερική σταθερότητα. Η Άγκυρα επέλεξε αντ’ αυτού να τοποθετηθεί ως διαμεσολαβητής μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, ενώ συνέχιζε να εισάγει ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο.
Οι νέες συμφωνίες για υγροποιημένο φυσικό αέριο υποδηλώνουν ότι η Άγκυρα επιδιώκει να μειώσει διακριτικά αυτή την εξάρτηση, χωρίς να προκαλέσει τη Μόσχα.
Στη Νέα Υόρκη, ο Μπαϊρακτάρ ήταν παρών στην υπογραφή μιας 20ετούς συμφωνίας προμήθειας LNG μεταξύ της κρατικής τουρκικής εταιρείας αγωγών BOTAŞ και της Mercuria, μιας εκ των κορυφαίων ανεξάρτητων παγκοσμίως ενεργειακών και εμπορικών εταιρειών, με έδρα τη Γενεύη.
Στο πλαίσιο της συμφωνίας, η BOTAŞ θα εισάγει περίπου 4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG ετησίως (ισοδύναμου φυσικού αερίου) ξεκινώντας από το 2026. Οι παραδόσεις θα προέρχονται από λιμένες φόρτωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και από τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης στην Τουρκία, την Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
Ο συνολικός όγκος προμήθειας αναμένεται να φτάσει περίπου τα 70 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα σε διάστημα δύο δεκαετιών.
Ο Μπαϊρακτάρ δήλωσε ότι η συμφωνία αποτελεί ορόσημο για την ενεργειακή ασφάλεια της Τουρκίας και θα στηρίξει τη στρατηγική της Άγκυρας να καταστεί ένας σημαντικός παίκτης στο εμπόριο LNG.
«Πιστεύουμε ακράδαντα ότι μια συνεργασία με τη Mercuria στο πλαίσιο αυτής της συμφωνίας θα επιτρέψει στη BOTAŞ να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά LNG», ανέφερε.
Πρόσθεσε ότι η συμφωνία συνιστά ένα ακόμη σημαντικό βήμα στο εμπόριο φυσικού αερίου — ένα θέμα που θα τεθεί στη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο την Πέμπτη.Κατά τη διάρκεια συνάντησης στο Οβάλ Γραφείο στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Πρόεδρος Τραμπ πρότεινε ότι η καλύτερη κίνηση που θα μπορούσε να κάνει ο Ερντογάν θα ήταν να αποφύγει την αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ο Τραμπ επέκρινε επίσης τις ευρωπαϊκές χώρες για τη βαριά εξάρτησή τους από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Δήλωσε ότι αυτή η εξάρτηση υπονομεύει την αλληλεγγύη του ΝΑΤΟ και κάλεσε τους συμμάχους να διαφοροποιήσουν τις προμήθειές τους. Οι δηλώσεις του Τραμπ θεωρήθηκαν ευρέως ως μια προσπάθεια ενθάρρυνσης των ευρωπαϊκών εταίρων να στραφούν σε αμερικανικές εταιρείες για υγροποιημένο φυσικό αέριο.
Σε ξεχωριστή εξέλιξη, η BOTAŞ υπέγραψε επίσης μακροπρόθεσμη συμφωνία με την αυστραλιανή εταιρεία Woodside Energy. Η συμφωνία προβλέπει παραδόσεις περίπου 5,8 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων LNG ισοδυνάμου σε διάστημα εννέα ετών, αρχής γενομένης από το 2030, κυρίως από το έργο LNG στη Λουιζιάνα. Ο Μπαϊρακτάρ, που παρευρέθηκε και σε αυτή την υπογραφή, δήλωσε ότι η συνεργασία θα ανοίξει τον δρόμο για ευρύτερη συνεργασία στην περιοχή.
Οι εξαγωγές LNG των ΗΠΑ έχουν εκτιναχθεί τα τελευταία χρόνια, με ώθηση από την παραγωγή σχιστολιθικού φυσικού αερίου και τη δημιουργία νέων εξαγωγικών τερματικών σταθμών. Η Τουρκία, ευρισκόμενη στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Μέσης Ανατολής, έχει τοποθετηθεί τόσο ως μεγάλος καταναλωτής όσο και ως δυνητικός διαμετακομιστικός κόμβος για LNG και φυσικό αέριο μέσω αγωγών. Για την Ουάσινγκτον, οι βαθύτεροι ενεργειακοί δεσμοί με την Άγκυρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια στρατηγική αντιστάθμιση στην επιρροή της Ρωσίας στην περιοχή.
Η τουρκική κυβέρνηση υπερασπίζεται εδώ και καιρό τις συνεργασίες της με τη Μόσχα στον τομέα της ενέργειας. Η ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom κατασκευάζει επί του παρόντος τον πρώτο πυρηνικό σταθμό της Τουρκίας στο Ακούγιου, στις ακτές της Μεσογείου — ένα έργο ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων που αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία σταδιακά έως το 2026. Η Rosatom έχει επίσης εκφράσει ενδιαφέρον για την κατασκευή δεύτερου πυρηνικού σταθμού στη Σινώπη, στη Μαύρη Θάλασσα. Αυτά τα έργα, παρότι επεκτείνουν τη βάση ενέργειας της Τουρκίας, έχουν εντείνει τις ανησυχίες σχετικά με την υπερεξάρτηση από τη ρωσική τεχνολογία και χρηματοδότηση.
Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η εξάρτηση της Άγκυρας από τη Ρωσία και το Ιράν για εισαγωγές ενέργειας ήταν στρατηγικό σφάλμα. Και οι δύο χώρες έχουν αντιμετωπίσει διεθνείς κυρώσεις και πολιτική αστάθεια, γεγονός που καθιστά την Τουρκία εκτεθειμένη σε διαταραχές. Πολιτικοί της τουρκικής αντιπολίτευσης έχουν συχνά κατηγορήσει την κυβέρνηση Ερντογάν ότι χρησιμοποιεί την ενεργειακή πολιτική ως εργαλείο βραχυπρόθεσμου πολιτικού υπολογισμού και όχι στο πλαίσιο μακροπρόθεσμου σχεδιασμού ασφάλειας.
Παράλληλα, η Άγκυρα έχει προωθήσει την ανακάλυψη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα ως σημείο καμπής που θα καταστήσει την Τουρκία πιο αυτάρκη. Το 2020, αξιωματούχοι ανακοίνωσαν μια μεγάλη ανακάλυψη, που εκτιμάται στα 405 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο Ερντογάν χαιρέτισε την ανακάλυψη ως ιστορική, προβλέποντας ότι θα μειώσει δραστικά το κόστος εισαγωγών της Τουρκίας. Ωστόσο, η κυβέρνηση έχει υπερβάλει ως προς τα βραχυπρόθεσμα οφέλη. Η παραγωγή είναι πιο αργή από το αναμενόμενο, το κόστος υποδομών παραμένει υψηλό και το κοίτασμα δεν αναμένεται να αλλάξει σημαντικά την εξάρτηση της Τουρκίας από εισαγωγές πριν από τη δεκαετία του 2030.
Οι ανακοινώσεις στη Νέα Υόρκη περιλάμβαναν επίσης συνομιλίες μεταξύ του Μπαϊρακτάρ και της αμερικανικής εταιρείας Westinghouse Electric Company σχετικά με πιθανή συνεργασία στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Οι συζητήσεις κάλυψαν τόσο τους συμβατικούς αντιδραστήρες όσο και την τεχνολογία μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR), σηματοδοτώντας το ενδιαφέρον της Άγκυρας να εξισορροπήσει τη ρωσική συμμετοχή στον πυρηνικό της τομέα με αμερικανικές συνεργασίες.
Προς το παρόν, οι συμφωνίες LNG με τις Mercuria και Woodside ξεχωρίζουν ως απτά βήματα για τον αναπροσανατολισμό της ενεργειακής στρατηγικής της Τουρκίας. Παρέχουν μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις προμήθειας από μη ρωσική πηγή, κατανεμημένες σε πολλαπλές περιοχές και τερματικούς σταθμούς, γεγονός που — σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους — θα ενισχύσει τη σταθερότητα των τιμών και την ασφάλεια του εφοδιασμού.
Ο Μπαϊρακτάρ τόνισε ότι οι συμφωνίες αντικατοπτρίζουν επίσης τον στόχο της Τουρκίας να καταστεί πιο ενεργή στο διεθνές εμπόριο LNG. Επεσήμανε ότι θα ενισχύσουν την παρουσία της BOTAŞ στις παγκόσμιες αγορές, προσδίδοντας στην Άγκυρα μεγαλύτερη ευελιξία για την κάλυψη της ζήτησης κατά τους χειμερινούς μήνες αιχμής και, δυνητικά, τη δυνατότητα μεταπώλησης πλεονάζοντος φορτίου σε ευρωπαίους γείτονες.
