του Δημήτρη Τσαϊλά, Υποναυάρχου ε.α.
Όταν ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στάθηκε δίπλα στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε στην Ουάσιγκτον αυτή την εβδομάδα και επιβεβαίωσε ένα νέο σχέδιο για την προμήθεια συστημάτων αντιπυραυλικής άμυνας Patriot στην Ουκρανία, το Κίεβο δύσκολα μπορούσε να μην πανηγυρίσει.
Αυτά τα συστήματα είναι ζωτικής σημασίας καθώς η Ουκρανία αντιμετωπίζει μερικούς από τους σφοδρότερους ρωσικούς βομβαρδισμούς του πολέμου μέχρι στιγμής.
Ωστόσο, πίσω από την ανακοίνωση κρύβεται ένα βαθύτερο πρόβλημα. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες, το Πεντάγωνο πάγωσε απότομα τις αποστολές αυτών των ίδιων πυραύλων και άλλων κρίσιμων προμηθειών, επικαλούμενο ανησυχίες σχετικά με την στρατιωτική ετοιμότητα των ΗΠΑ. Η αντιστροφή της κατάστασης ήρθε μόνο αφού επινοήθηκε η λύση πώλησης των Patriot στο ΝΑΤΟ από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το οποίο στη συνέχεια θα τους παραδώσει στην Ουκρανία.
Αυτό το επεισόδιο είναι κάτι περισσότερο από ένα γραφειοκρατικό πρόβλημα. Είναι ένα μήνυμα, προς το Κίεβο, τη Μόσχα και κάθε σύμμαχο των ΗΠΑ, ότι οι αμερικανικές δεσμεύσεις για την ασφάλεια δεν είναι πλέον ακλόνητες. Είναι ενδεχόμενες, συναλλακτικές και ολοένα και πιο απρόβλεπτες.
Το πάγωμα φέρεται να καθοδηγήθηκε από τον υφυπουργό Άμυνας των ΗΠΑ για θέματα πολιτικής, ο οποίος έχει γίνει βασική φωνή για αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί συγκρατημένη ή “Τζάκσονιανή” εξωτερική πολιτική του Τραμπ. Τον Ιούνιο, είχε ξεκινήσει μια αναθεώρηση της συμφωνίας AUKUS με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ανησυχώντας δύο από τους στενότερους εταίρους της Αμερικής στον Ινδο-Ειρηνικό. Έχει επίσης πιέσει Αυστραλούς και Ιάπωνες αξιωματούχους να διευκρινίσουν εάν θα υποστήριζαν την Ουάσινγκτον σε μια πιθανή σύγκρουση με την Κίνα, πίεση που ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας απέφυγε με διπλωματικό τρόπο κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης του στο Πεκίνο.
Εν τω μεταξύ, οι παραδοσιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ προσαρμόζονται στη νέα πραγματικότητα με αμήχανους τρόπους. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, απηύθυνε δεύτερη πρόσκληση στον Τραμπ για επίσημη επίσκεψη τον Σεπτέμβριο, ελπίζοντας ότι η προσωπική κολακεία θα προστατεύσει τη Βρετανία από νέους δασμούς που ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχεται ότι εξαρτώνται από το αν «του αρέσουν». Αυτό δεν είναι ένα βιώσιμο μοντέλο για τη διατλαντική ασφάλεια.
Οι πύραυλοι Patriot θα βοηθήσουν στην προστασία των ουκρανικών πόλεων προς το παρόν. Αλλά η ξαφνική διακοπή, και εξίσου ξαφνική επανέναρξη, της παράδοσής τους θα παραμείνει για περισσότερο καιρό στο μυαλό των υπευθύνων χάραξης πολιτικής σε όλη την Ευρώπη και την Ασία. Δείχνει ότι στο τρέχον πολιτικό κλίμα της Ουάσιγκτον, οι ανάγκες ασφαλείας των συμμάχων μπορούν να παρακαμφθούν από τις εγχώριες προτεραιότητες ή την κοσμοθεωρία ενός μόνο ισχυρού αξιωματούχου.
Βραχυπρόθεσμα, οι σύμμαχοι θα αναζητήσουν λύσεις, όπως το ΝΑΤΟ που ενεργεί ως ενδιάμεσος για τη διατήρηση της ροής των όπλων. Μακροπρόθεσμα, θα αντισταθμίσουν την κατάσταση. Κάποιοι θα διοχετεύσουν περισσότερους πόρους στις δικές τους αμυντικές βιομηχανίες. Άλλοι μπορεί να προσανατολιστούν προς την ουδετερότητα ή την αμφισημία όταν αναγκαστούν να επιλέξουν πλευρά σε συγκρούσεις μακριά από το εσωτερικό τους.
Ο αγώνας της Ουκρανίας δεν αποτελεί μόνο μια δοκιμασία της δικής της ανθεκτικότητας, αλλά και του κατά πόσον οι εγγυήσεις ασφαλείας της Δύσης είναι κάτι περισσότερο από λόγια σε χαρτί. Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τις συμμαχίες ως χάρες που πρέπει να ενεργοποιούνται και να απενεργοποιούνται, άλλες αναπόφευκτα θα μάθουν να τα βγάζουν πέρα μόνες τους. Για χώρες όπως η Ελλάδα, που αντιμετωπίζουμε διαρκείς εντάσεις με την Τουρκία για τα θαλάσσια σύνορα και τα ενεργειακά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, το μάθημα είναι σαφές: η ισχυρή εθνική άμυνα και οι ισχυρές περιφερειακές συνεργασίες πρέπει να ενισχυθούν και όχι απλά να εξαρτόμαστε από τις απομακρυσμένες διαβεβαιώσεις της Ουάσινγκτον. Σε μια εποχή μεταβαλλόμενων δεσμεύσεων, η ασφάλεια μας πρέπει να ξεκινά από την πατρίδα μας και να επεκτείνεται σταθερά στα ύδατα που ορίζουν την κυριαρχία μας. Για να αντισταθούν τόσο στις εξωτερικές απειλές όσο και στους απρόβλεπτους συμμάχους, το ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να επενδύσουν σε βαθύτερη ενότητα, αξιόπιστη αποτροπή και στη συλλογική βούληση να υπερασπιστούν την εδαφική ακεραιότητα κάθε μέλους, στην ξηρά και στη θάλασσα.
*Ο Δημήτριος Τσαϊλάς είναι απόστρατος Αξιωματικός του ΠΝ, δίδαξε επί σειρά ετών στις έδρες Επιχειρησιακής Σχεδιάσεως καθώς και της Στρατηγικής και Ασφάλειας, σε ανώτερους Αξιωματικούς στην Ανώτατη Διακλαδική Σχολή Πολέμου. Σήμερα είναι συνεργάτης και ερευνητής του Institute for National and International Security(INIS), και του Strategy International (SI) και του Research Institute for European and American Studies (RIEAS).
