Του Παντελή Σαββίδη
Στιγμιότυπο από εκδήλωση στο υπουργείο Εξωτερικών (φωτ.: EUROKINISSI / Κώστας Τζούμας)
Ο τίτλος θυμίζει τον Ψυχρό Πόλεμο, όταν το Σύστημα μιλούσε για εσωτερική απειλή (από τον κομμουνιστικό κίνδυνο) και εξωτερική από τη Σοβιετική Ένωση, αλλά σήμερα και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό το Σύστημα κινδυνεύει από τον ίδιο τον εαυτό του. Δεν μπορεί να αναπαραχθεί αξιοπρεπώς, ούτε σε ανθρώπινο δυναμικό, ούτε σε ιδεολογικό επίπεδο, με αποτέλεσμα μια παρακμιακή τραγωδία.
Η πολιτική συνοχή της κυβέρνησης αποδομείται μετά τις τεράστιες διαδηλώσεις της προηγούμενης Κυριακής και τη συνέντευξη του πρωθυπουργού με την οποία προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να αποσείσει τις ευθύνες του στην υπόθεση των Τεμπών.
Μια μακροχρόνια πολιτική κρίση είναι ορατή και αρκετοί αναλυτές θεωρούν ότι θα επηρεάσει και τις ισορροπίες της χώρας σε ένα ασταθές και μεταβαλλόμενο διεθνές περιβάλλον.
Στην ουσία, καμιά από τις κυβερνητικές πολιτικές δεν έχει έρμα. Όλες είναι καιροσκοπικές.
Η πολυδιαφημιζόμενη αγορά εξοπλισμών δεν υπακούει σε κάποιο σχέδιο με στρατηγική στόχευση. Μοιάζει περισσότερο με αγορά προστασίας από χώρες με τις οποίες έχει συμβληθεί η Ελλάδα, κυρίως τις ΗΠΑ και την Γαλλία. Οι ΗΠΑ με τον νέο πρόεδρό τους δεν είναι σίγουρο αν και τι θα τηρήσουν από τα συμφωνηθέντα (δεν είναι άλλωστε και τίποτε σπουδαία η ελληνοαμερικανική συμφωνία από άποψη στρατιωτικής υποστήριξης της Ουάσινγκτον προς την Αθήνα), και η Γαλλία –αν επιβεβαιωθούν οι φήμες ότι θα συμφωνήσει να πωληθούν πύραυλοι Meteor στην Τουρκία–, στην ουσία υπαναχωρεί ακόμη και από την αμυντική συμφωνία με την Ελλάδα. Οι πύραυλοι Meteor είναι αέρος-αέρος και τους θέλει η Τουρκία για να αντιμετωπίσει τα Rafale που αγόρασε η Ελλάδα από τη Γαλλία. Υπάρχει κάποιος αφελής νους που πιστεύει στην Αμυντική Συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας;
Το τραγικό με τους σχεδιαστές της ελληνικής πολιτικής δεν είναι ότι σκέπτονται καιροσκοπικά και όχι στρατηγικά. Είναι κάτι χειρότερο. Δεν λαμβάνουν υπόψη την ιστορία στην εξαγωγή συμπερασμάτων για τη διαμόρφωση πολιτικής. Δεν μπορεί να μην λαμβάνεις υπόψη σου το 1922 ή τα Ίμια και να μην αναλύεις τη συμπεριφορά δυνάμεων με τις οποίες υποτίθεται ότι θα συνεργαστείς σε κρίσιμες στιγμές.
Πρέπει να γίνει κατανοητό στην Αθήνα πως αν τα πράγματα φθάσουν σε ακραίο σημείο η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει μόνη της τον αντίπαλο, εκτός και αν τα συμφέροντά της με κάποια άλλη δύναμη συμπίπτουν απολύτως.
Τέτοιες δυνάμεις υπάρχουν στην περιοχή και η συνεργασία μαζί τους μπορεί να πάρει κλιμακούμενες μορφές. Ο ένας πόλος που διαμορφώνεται έχει ως πυρήνα την Τουρκία, η οποία υποστηρίζει τις τζιχαντιστικές ομάδες που συντηρεί με κάθε τρόπο και αξιοποιεί για το δικό της συμφέρον.
Μια ανεξήγητη, προς το παρόν, εγκατάλειψη των εξελίξεων στη Συρία από πλευράς Ισραήλ και ΗΠΑ έφερε τους σουνίτες τζιχαντιστές στην εξουσία στη Δαμασκό υπό την απόλυτη επιρροή της Τουρκίας. Στη Σιών εκδηλώνεται ήδη προβληματισμός για τη διαμορφούμενη κατάσταση, η οποία αποτελεί εν δυνάμει κίνδυνο για το Ισραήλ. Και από πλευράς τζιχαντιστών και από πλευράς Τουρκίας.
Η κατάσταση θα μπορούσε να ήταν ελεγχόμενη με την υποστήριξη που θα παρείχαν ΗΠΑ και Ισραήλ στους Κούρδους της Συρίας, αλλά τις τελευταίες ημέρες διέρρευσαν πληροφορίες ότι οι Αμερικανοί θα αποσύρουν τις δυνάμεις τους από την περιοχή. Οι πληροφορίες διαψεύσθηκαν από τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο, αλλά όχι καθολικά. Δεν έχει αποφασίσει ούτε αν θα τις αποσύρει ούτε αν τις διατηρήσει. Αναμένεται η συνάντησή του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, στην ικανότητα πειθούς του οποίου επαφίεται να συνειδητοποιήσει ο πρόεδρος Τραμπ ότι η αμερικανική παρουσία στη Συρία συμφέρει πρωτίστως τις ΗΠΑ.
Ήττα των Κούρδων της Συρίας θα σημάνει τουρκική αποθράσυνση, με πρώτο θύμα το Ισραήλ και δεύτερο την Ελλάδα και την Κύπρο.
Αν στην ισραηλινή πολιτική ελίτ δεν επικρατήσει ένας ανεξήγητος φιλοτουρκισμός με ουσιαστική αποδοχή δεύτερου ρόλου για το Τελ Αβίβ, η σύγκλιση Ισραήλ-Ελλάδας-Κύπρου και Κούρδων αποτελεί υπαρξιακό όρο και για τις τέσσερις συνιστώσες. Θα μπορέσει να συνειδητοποιήσει ο Τραμπ ότι δεν συμφέρει τις ΗΠΑ περαιτέρω ενίσχυση της Τουρκίας;
Το ερώτημα ωστόσο, γιατί οι ΗΠΑ ανέχθηκαν την κατάληψη της εξουσίας στη Δαμασκό από τους τζιχαντιστές, παραμένει. Υποθέσεις που κυκλοφορούν αποδίδουν την όλη επιχείρηση σε πρωτοβουλία διαφόρων μυστικών υπηρεσιών με απώτερο στόχο να αναγνωρίσει μια τζιχαντιστική κυβέρνηση στη Δαμασκό το Ισραήλ, καθώς και μια ομοσπονδιακή συγκρότηση της χώρας, με τους Κούρδους να διοικούν την περιοχή που και σήμερα ελέγχουν.
Το ενδιαφέρον στην περιοχή για το επόμενο διάστημα εστιάζεται στην υπόθεση Οτζαλάν και την πιθανή αποφυλάκισή του. Οι πληροφορίες από τουρκικές πλευρές υποστηρίζουν ότι ο Οτζαλάν θα έχει εξαγγείλει ως τις 15 Φεβρουαρίου τη διάλυση του PKK, αλλά κουρδικές πηγές υποστηρίζουν πως το PKK δεν πρόκειται να κάνει οτιδήποτε αν δεν συνομιλήσει το ίδιο με τον φυλακισμένο ηγέτη του.
Αν και η πολιτική του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών είναι παθητική (δεν αναλαμβάνει καμιά πρωτοβουλία, παρατηρώντας απλώς τα γεγονότα), η σύμπτωση των ελληνικών συμφερόντων στην περιοχή είναι εμφανής με χώρες όπως το Ισραήλ, η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Είναι ακριβώς, η συνεργασία χωρών που θα μπορούσε να ευνοήσει η Ουάσινγκτον και που στο παρελθόν την ενθάρρυνε και την υποστήριξε.
Η κουρδική υπόσταση στη Συρία, μια Κύπρος που θα είχε μεγαλύτερο ρόλο στην περιοχή, και μια Ελλάδα που θα πατά στα πόδια της και θα μπορούσε να αποτελέσει υπολογίσιμο πόλο απέναντι στην Τουρκία στη γεωπολιτική σκακιέρα της περιοχής, συμφέρει το Ισραήλ το οποίο έχει προνομιακές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Αυτό είναι το θετικό σενάριο. Το αρνητικό –το οποίο η ειδησεογραφία υποστηρίζει ότι προτάθηκε– είναι να πιέσει ο Τραμπ για μια συνεργασία Τουρκίας-Ισραήλ, οπότε οι εφιάλτες θα πρέπει να πλανώνται πάνω από την Αθήνα.
Θα ήταν πολυτέλεια να ζητηθεί από την ελληνική κυβέρνηση να διαμορφώσει πολιτική στη βάση και των δύο σεναρίων. Το γιατί, έχει γίνει συνείδηση στην κοινή γνώμη.
