Σχεδόν σε όλο τον πλανήτη η ειρήνη βρίσκεται επί ξυρού ακμής… Τελευταίοι «κρίκοι» στην «αλυσίδα» της έντασης είναι το Κόσσοβο, η μεθόριος Αφγανιστάν-Ιράν και ο μεγάλος κίνδυνος, τα στενά της Ταιβάν.
Γράφει ο
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΟΥΒΑΡΔΑΣ
PhD© Διεθνολόγος-Πολιτικός Επιστήμονας
Η έκρηξη των διεθνών επενδύσεων, το υποσχεθέν από τους απολογητές της κεφαλαιοκρατίας «ελιξίριο» της διεθνούς ύφεσης και ειρήνης, δε φαίνεται στον ορίζοντα. Η παγκόσμια οικονομική-καπιταλιστική ανάπτυξη παραμένει ασταθής και αναιμική…
Ήταν όμως ισχυρή και σταθερή τα προηγούμενα χρόνια -ως το 2008 στη Δύση και ως το 2020 στις αναδυόμενες οικονομίες… Γι’ αυτό και οδηγηθήκαμε εδώ.
Αφενός γιατί υπερσυσσώρευσε το κεφάλαιο διεθνώς σε βαθμό που να μη «χωράει» στις υπάρχουσες αγορές, μειώνοντας την απόδοση και αυξάνοντας το ρίσκο των επενδύσεων…
Αφετέρου γιατί εξελίσσεται ανισόμετρα από κράτος σε κράτος (και στο εσωτερικό τους) και άρα οδηγεί σε μεταβολές στη διεθνή κατανομή ισχύος, οι οποίες σήμερα έχουν ωριμάσει…
Σε αυτές τις συνθήκες η απαραίτητη κερδοφορία για τη μέγιστη δυνατή αναπαραγωγή του κεφαλαίου, διασφαλίζεται καλύτερα μέσω της ληστείας μέρους ή όλης της αγοράς, των πρώτων υλών, ακόμη και του εργατικού δυναμικού του ανταγωνιστή, απ’ ότι μέσω της από κοινού εκμετάλλευσης αυτών, στα πλαίσια κοινοπραξιών, βάσει συμφωνηθέντων καθορισμένων μεριδίων… Βεβαίως οι τελευταίες συνεχίζονται εκεί όπου η αγορά και η κατανομή της ισχύος συνεχίζει να τις ευνοεί.
Δεδομένου ότι οι «κύριοι» της διεθνούς οικονομίας, τα πολυεθνικά μονοπώλια, έχουν ως βάση και αντλούν τη δύναμη τους από κάποιο κράτος, η τάση για μεταξύ τους ληστεία εκφράζεται με την κλιμάκωση των διακρατικών ανταγωνισμών… Εν τέλει δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, εφόσον το κράτος είναι ο εκφραστής της συνισταμένης των συμφερόντων της κυρίαρχης οικονομικά τάξης κάθε κοινωνίας.
Έτσι τα κράτη διεκδικούν μεταξύ τους νέες σφαίρες επιρροής και περιοχές άσκησης κυριαρχικών δικαιωμάτων ακόμη και κυριαρχίας… (δηλαδή αγορών, πρώτων υλών και εργατικού δυναμικού, αλλά και απαραίτητων σε αυτή τη διαδικασία συντελεστών ισχύος). Παλίες διακρατικές συμμαχίες αναδιατάσσονται και νέες συνάπτονται σε αυτό το σκοπό.
Οι διακρατικές συνεννοήσεις και συμφωνίες εξακολουθούν να επιδιώκονται όπου είναι εφικτό, όμως και τότε τα όπλα είναι κυρίαρχα στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Η στρατιωτική ισχύς αναδεικνύεται στο βασικό εργαλείο ξαναμοιράσματος του κόσμου…
Οι πολυδιαφιζόμενες πολιτικές της “πράσινης ανάπτυξης” και της “ψηφιακής μετάβασης”, παράλληλα με την εμπορευματοποίηση της πανδημίας, δε μπόρεσαν να δώσουν λύση στο πρόβλημα της υπερσυσσώρευσης…
Αντίθετα η κατανομή των νέων αγορών, των ενισχύσεων από τα διεθνή ταμεία, και των ζημιών από τον αναπροσανατολισμό των οικονομιών, παράγοντες που συνοδεύουν τις επενδύσεις σε αυτούς τους τομείς, οξύνουν την ανισομετρία στην ανάπτυξη. Φέρνουν νέους ανταγωνισμούς μεταξύ των πολυεθνικών μονοπωλίων…
Η διαφαινόμενη νέα μεγάλη κρίση θα επιταχύνει και θα ενισχύσει αυτή την τάση, γεγονός που είναι γνωστό στα υποκείμενα της διεθνούς πολιτικής… Αυτό συνέβη άλλωστε και στις προηγούμενες μεγάλες κρίσεις του 2008 και του 2020.
Έτσι οδηγούμαστε στη σημερινή κατάσταση όπου:
Καμία μεγάλη δύναμη δεν είναι πλέον ευχαριστημένη με το υπάρχον μοίρασμα του κόσμου, με την υπάρχουσα κατανομή ισχύος, με την υπάρχουσα διεθνή τάξη και με τον τρόπο που αυτή εκδηλώνεται στον πλανήτη…
Όλες οι περιφερειακές δυνάμεις ανυπομονούν να διαφενετεύσουν στη περιοχή τους και να απαλλαγούν από πλαίσια-δεσμά που έθεσαν οι ισχυρότεροι σε άλλες εποχές…
Οι αντιθέσεις μεταξύ μικρότερων δρώντων πολύ δύσκολα συγκρατούνται από το «καπάκι» προηγούμενων συνθηκών ή σημερινών συνεννοήσεων μεταξύ των μεγάλων…
Οι ταξικές αντιθέσεις εκρήγνυνται… Οι εργάτες και οι φτωχοί σέρνονται εκ νέου σε έναν αγώνα επιβίωσης, προοριζόμενοι από τα κέντρα εξουσίας να λειτουργήσουν ως λίπασμα για την ανάδυση του “Πράσινου-Ψηφιακού” κόσμου και την αποκατάσταση των κερδών που έχασε η κεφαλαιοκρατία στις κρίσεις του 2020 και του 2008. Δε πρόκειται για αναίμακτη διαδικασία…
Τα κατασταλτικά μέτρα δεν αρκούν για να εμπεδώσουν οι λαοί τη νέα κατάσταση. Χρειάζεται και ιδεολογική τροφή, εθνικιστικό και διεθνοδικαικό «σανό», και κυρίως υποσχέσεις για «ψίχουλα ζωής» από μία ενδεχόμενη «νίκη» επί του εχθρού, η οποία θα επιτρέψει την εκμετάλλευση νέων πόρων και αγορών…
Τώρα αν οι νέοι πόροι βρίσκονται εντός του χώρου κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων του κράτους και η εκμετάλλευση τους είναι προϊόν συνεργασίας με τον εχθρό δεν υπάρχει πρόβλημα. Θα βαφτιστεί «νίκη» η συνεκμετάλλευση τους και η συγκυριαρχία του χώρου όπου βρίσκονται…
Ειδικά αν ο τελευταίος αποτελεί «επικράτεια» κάποιας κοινής συμμαχίας οπού ανήκουν τα δύο μέρη. Άλλωστε και αυτό το αποτέλεσμα θα είναι προϊόν πραγματικού και όχι στημένου ανταγωνισμού, ακόμη ίσως και πολεμικών επεισοδίων ή πολέμου…
Και σε αυτή την περίπτωση οι «πνιγμένοι» θα έχουν την ευκαιρία να πιαστούν από τα μαλλιά τους…
Συνοψίζοντας, η διεθνής πολιτική φαίνεται να έχει περάσει σε εκείνη τη φάση όπου τα ειρηνικά μέσα δεν ανταποκρίνονται στην εξέλιξη της… Δεν έχει και τόση σημασία το πότε και ποιο γεγονός αποτέλεσε, αποτελεί, θα αποτελέσει την τυπική έναρξη της.
Η 24η Φεβρουαρίου και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ίσως είναι αυτή η στιγμή, ίσως και όχι. Το σημαντικό είναι να συνειδητοποιηθεί ότι η νέα κατάσταση, αν δεν εξελίσσεται ήδη, έχει δρομολογηθεί με παροντικούς (και όχι αόριστους μελλοντικούς) όρους…
Το μεταψυχροπολεμικό διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα κλείνει τον κύκλο του. Η διεθνής πολεμική κατάσταση είναι ο νέος «σκηνοθέτης» των εξελίξεων…
Όμως ούτε αυτή θα είναι αιώνια. Είναι μετάβαση σε κάτι άλλο. Τριάντα χρόνια μετά την κήρυξη του «τέλους της ιστορίας», αυτή συνεχίζει να γράφεται με εμφατικό τρόπο…
Ήδη ο πόλεμος μεταβάλλει τις ανάγκες των κοινωνιών. Έτσι παλαιά ερωτήματα επανέρχονται και νέα δημιουργούνται. Το καλούπι στο οποίο θα προκύψει το μέλλον, έχει ήδη αρχίσει να οικοδομείται… Η δράση (οι απαντήσεις) των ανθρώπων θα του δώσει την τελική του μορφή.
Σε αυτά τα πλαίσια είναι καταστροφικό τα ελληνοτουρκικά και η διεθνής πολιτική σε Βαλκάνια και Αν. Μεσόγειο να ερμηνεύονται εκτός του παραπάνω πλαισίου και την εξέλιξη που αυτό έχει ή δύναται να έχει…
Οι ερμηνείες βάσει της ηθικής, του δικαίου, των εκλογικών σκοπιμοτήτων, της κουλτούρας, του ελλείματος ηγεσίας, της ψυχοσύνθεσης λαών και ηγετών είναι ανεπαρκείς… Ακριβώς γιατί όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι δευτερευούσης σημασίας στη διεθνή πολιτική (γενικά στην πολιτική).
Όσοι είναι πραγματικά ρεαλιστές οφείλουν να επιστρέψουν την προσοχή τους στην ουσία του ζητήματος. Στη σφαίρα των συμφερόντων και της ισχύος…
Και αν θέλουν να παραμείνουν συνεπείς με τον εαυτό τους, δε μπορούν παρά να διακρίνουν ότι η ουσία του συμφερόντος στη διεθνή πολιτική βρίσκεται στην εσωτερική οικονομική ζωή των κρατών, η οποία είναι ταξικά διαρθρωμένη και ιεραρχημένη, να παραδεχτούν ότι το κράτος εκφράζει τα κυρίαρχα ταξικά συμφέροντα, και δεν έχει το ίδιο συμφέροντα… Διαφορετικά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα βρουν και πάλι καταφύγιο στο κόσμο των ιδεών, παρέα με τους μεταμοντέρνους άσπονδους «εχθρούς» τους.
______
Αναρτήθηκε από τον Μιχάλη Τσολάκη
