Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη-Μέρος Α' & Β΄
"Είναι ανάγκη να προσαρμόσουμε το δόγμα μας και τις τακτικές στα σημερινά (και μελλοντικά) χαρακτηριστικά της απειλής. Η στατική ή η άμυνα «επί ευρέως μετώπου» ίσως δεν εξυπηρετούν πλέον τον ελιγμό μας. Πρέπει να διασφαλισθεί το επιθετικό πνεύμα στις ενέργειές μας" επισημαίνει στο πρώτο μέρος της αποκλειστικής του συνέντευξης στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ, ο Αντιστράτηγος (εα) Ηλίας Λεοντάρης, Επίτιμος Διοικητής 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ & Τέως Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ).
Σχολιάζει το μέγιστο θέμα της επικαιρότητας με τον αγωγό East Med-ενώ όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενο μας άρθρο το πρωί οι Αμερικανοί απάντησαν τελικά- στο ευρύτερο πλαίσιο της ενίσχυσης των σχέσεών μας με την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.
Μιλάει ασφαλώς για την τρέχουσα εξοπλιστική δραστηριότητα της χώρα μας κρίνοντας "σωστή την απόφαση της ενίσχυσης της Αεροναυτικής Διάστασης καθόσον αυτό επιβάλλεται ή απαιτείται από την μορφή των επιχειρήσεων που εκτιμάται ότι θα συνθέτουν τον «επόμενο πόλεμο»" , ωστόσο δεν παραλείπει να επισημάνει την ανάγκη ενίσχυσης και των χερσαίων δυνάμεων, "αφενός για να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα των συστημάτων μεταξύ των κλάδων αλλά κυρίως διότι δεν νοείται κατάληψη, κατοχή και διατήρηση εδάφους χωρίς τη χερσαία δύναμη".
Εξηγεί πως η επιχειρησιακή ικανότητα των Ενόπλων δυνάμεων κάθε χώρας είναι προϊόν των επιχειρησιακών δυνατότητων που δημιουργούνται από ένα συγκεκριμένο τρίπτυχο, ενώ αναλύει και τις ανάγκες της Κύπρου.
Συνέντευξη στον Μάνο Χατζηγιάννη-Μέρος Α'
Κύριε Χατζηγιάννη σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και τη φιλοξενία στον έγκριτο ιστότοπο «ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ».
Επιτρέψτε μου να ευχηθώ σε σας, το προσωπικό σας καθώς και στους αναγνώστες σας να έχετε ένα δημιουργικό και ευτυχισμένο χρόνο (το 2022) απαλλαγμένο από κάθε μορφής «ιούς και παράσιτα».
Θα μπορούσα να απαντήσω σύντομα ή και σχεδόν μονολεκτικά λέγοντας ότι είναι μια σωστή απόφαση. Ωστόσο θεωρώ ότι για την κατανόηση του θέματος των αμυντικών εξοπλισμών είναι απαραίτητο να επεκταθώ για λίγο.-Στρατηγέ, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα στα εξοπλιστικά αναμένουμε σε λίγες μέρες τα πρώτα 6 Rafale , αποφασίζει η Βουλή για τις Belharra, το ΠΝ για τις κορβέτες, ενώ μέσα στο χρόνο αναμένουμε και τα Romeo. Πως κρίνετε αυτόν τον οργασμό εξοπλιστικής δραστηριότητας;
Το πρόγραμμα του Αμυντικού Εξοπλισμού κάθε χώρας και εν προκειμένω της Ελλάδος είναι μια διαρκής διαδικασία η οποία επηρεάζεται από τον κύκλο ζωής του κάθε οπλικού συστήματος, την εξέλιξη της τεχνολογίας, την επιχειρησιακή σχεδίαση, καθώς και των επιχειρησιακών απαιτήσεων όπως αυτές διαμορφώνονται από την ποιοτική ή/και την ποσοτική εξέλιξη ή αναβάθμιση της/των απειλών.
Στο πλαίσιο αυτό λοιπόν έχει αναπτυχθεί το Πρόγραμμα Αμυντικού Σχεδιασμού και Προγραμματισμού της χώρας (Πενταετές παλαιότερα, μεγαλύτερης διάρκειας σήμερα). Στόχος του προγράμματος αυτού είναι η δημιουργία των δυνατοτήτων εκείνων που εγγυώνται τη διατήρηση της μαχητικής ισχύος/ικανότητας των Ενόπλων Δυνάμεων στο επίπεδο που απαιτείται για την ικανοποίηση των επιχειρησιακών απαιτήσεων.
Δυστυχώς για λόγους που άπτονται της πολιτικής προσέγγισης της κάθε κυβέρνησης, της οικονομικής κατάστασης της χώρας ή και των προτεραιοτήτων που έθεταν κάθε φορά, το πρόγραμμα αυτό δεν τηρήθηκε με αποτέλεσμα να διαταραχθεί η ισορροπία. Δυστυχώς και πάλι, όταν δεν ακολουθείται ο προγραμματισμός αυτός, όταν δε γίνουν δηλαδή οι αναγκαίες ενέργειες στο χρόνο που πρέπει τότε είναι βέβαιο ότι θα υποχρεωθείς σε λύσεις όπως αυτή που βλέπουμε να εξελίσσεται σήμερα και να εμφανίζεται με την μορφή του «οργασμού». Δηλαδή να προβαίνουμε σε μεγάλες αγορές.
Θεωρώ λοιπόν σωστή την απόφαση και δεν έχω λόγο να αναφερθώ στο κόστος και στην ονοματολογία των συστημάτων. Είμαι βέβαιος ότι οι αρμόδιοι που έχουν την ευθύνη της διοίκησης των Ενόπλων Δυνάμεων έκαναν τις σωστές επιλογές. Θεωρώ επίσης σωστή την απόφασης της ενίσχυσης της Αεροναυτικής Διάστασης καθόσον αυτό επιβάλλεται ή απαιτείται από την μορφή των επιχειρήσεων που εκτιμάται ότι θα συνθέτουν τον «επόμενο πόλεμο».
Εκμεταλλεύομαι όμως την ευκαιρία να επισημάνω την ανάγκη ενίσχυσης και των χερσαίων δυνάμεων, αφενός για να εξασφαλίζεται η διαλειτουργικότητα των συστημάτων μεταξύ των κλάδων αλλά κυρίως διότι δεν νοείται κατάληψη, κατοχή και διατήρηση εδάφους χωρίς τη χερσαία δύναμη. Νομίζω ότι όλοι συμφωνούν ότι είναι η ώρα για την αναβάθμιση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του Στρατού Ξηράς.
-Είστε ικανοποιημένος με τη σημερινή ισορροπία δυνάμεων των Ελλάδος-Τουρκίας; Επειδή ακούμε διαρκώς πληροφορίες εκατέρωθεν για νέα εξοπλιστικά, αν χρειαζόταν να προχωρήσουμε σε μια περαιτέρω ενίσχυση εσείς τι θεωρείτε πως θα μας ήταν απαραίτητο;
Η ισορροπία δυνάμεων είναι ένα στοιχείο ή μάλλον μια κατάσταση με πολλές παραμέτρους. Ασφαλώς ο αριθμός (η ποσότητα) των οπλικών συστημάτων ή του μέγεθος των Ενόπλων Δυνάμεων είναι ένα από τα συνθετικά στοιχεία, ωστόσο τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του συνόλου αυτού είναι εξ ίσου σημαντικά. Η οργάνωση, η εκπαίδευση, το ηθικό, η αφοσίωση και η αποφασιστικότητα του προσωπικού, η ορθή διάταξη των δυνάμεων και η επιχειρησιακή σχεδίαση, το δόγμα, η τακτική και ο ελιγμός, το λειτουργικό σύστημα Διοικητικής Μέριμνας, σε συνδυασμό με την τεχνολογία, αποτελούν μερικά εξ αυτών.
Όπως ανέφερα και νωρίτερα η προμήθεια των εξοπλισμών είναι μια συνεχής διαδικασία και πρέπει να κλιμακώνεται σε βάθος ώστε να αποφεύγονται οι μαζικές ανάγκες και να κατανέμεται το κόστος καλύτερα και ασφαλώς να διασφαλίζεται η συνεχής υποστήριξη (follow on support) και η αναβάθμιση των υφισταμένων συστημάτων.
Στην επόμενη φάση θα πρέπει να δοθεί βαρύτητα στο Στρατό Ξηράς και κυρίως σε συστήματα Drones και anti-Drones, Ηλεκτρονικού Πολέμου, Επιτήρησης, Αναγνώρισης και Συλλογής Πληροφοριών, Α/Α και Α/Τ Άμυνας μεγάλου βεληνεκούς, θωρακισμένα οχήματα Μάχης και Μεταφοράς προσωπικού και μέσων Αερομεταφοράς.
Πέραν όμως της οποιασδήποτε «υλικής ενίσχυσης» των Ενόπλων Δυνάμεων ιδιαίτερης σημασίας κρίνεται η ανάγκη η αξιοποίηση της τεχνολογίας καθώς επίσης η μέριμνα και η εξασφάλισης συνθηκών ορθής/κατάλληλης Επιχειρησιακής Εκπαίδευσης στη βάση ενδεχόμενων σεναρίων και όχι στη βάση του «Ενός Σχεδίου». Είναι ανάγκη να προσαρμόσουμε το δόγμα μας και τις τακτικές στα σημερινά (και μελλοντικά) χαρακτηριστικά της απειλής. Η στατική ή η άμυνα «επί ευρέως μετώπου» ίσως δεν εξυπηρετούν πλέον τον ελιγμό μας. Πρέπει να διασφαλισθεί το επιθετικό πνεύμα στις ενέργειές μας, η πρωτοβουλία, το αποφασιστικό πλήγμα και κυρίως η αντοχή σε παρατεταμένες επιχειρήσεις. Οι αριθμοί έτσι κι αλλιώς δεν ήταν ποτέ με το μέρος του ελληνικού έθνους. Ήταν πάντα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά, σε συνδυασμό με την τακτική που έκαναν τη διαφορά και έφεραν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Καλόν είναι τέλος να έχουμε υπόψη μας ότι η επιχειρησιακή ικανότητα των Ενόπλων δυνάμεων κάθε χώρας είναι προϊόν των επιχειρησιακών δυνατότητων που δημιουργούνται από το τρίπτυχο:
Εξοπλισμός (Οπλικά Συστήματα και Μέσα)
Προσωπικό και Εκπαίδευση
Διαδικασίες (Πρόθεση Ηγεσίας, Αποστολή, Επιχειρησιακή Σχεδίαση, Κανόνες Εμπλοκής κλπ).
-Η Κύπρος θα χρειαζόταν ανάλογη ενίσχυση; Και σε ποιο βαθμό;
Οι Ένοπλες Δυνάμεις (Εθνική Φρουρά/ΕΦ) της Κυπριακής Δημοκρατίας βρίσκονται σε υψηλό επίπεδο επιχειρησιακής ικανότητας και αποτελούν μια αξιόπιστη δύναμη αποτροπής στο πλαίσιο των δυνατοτήτων που διαθέτουν. Λέγοντας αυτό εννοώ ότι αξιοποιούνται πλήρως τα διαθέσιμα μέσα. Είναι γεγονός όμως ότι και στην Κύπρο υπήρξε ένα μεγάλο χρονικό κενό στην ανανέωση ή την ενίσχυση των οπλικών συστημάτων και των μέσων της ΕΦ.
Το 2015 έγινε η παραγγελία του πρώτου ΠΑΘ και ολοκληρώθηκε η παραλαβή του το Δεκέμβριο του 2017. Παρότι δε η μελέτη προέβλεπε τρία σκάφη, μέχρι και σήμερα έχουμε μείνει στο ένα. Την περίοδο 2017-2019 συνεχίστηκε η προσπάθεια και ακολούθησε η υπογραφή κάποιων άλλων συμβάσεων πού αφορούσαν στην προμήθεια ή και στην αναβάθμιση υφισταμένων Οπλικών Συστημάτων και ευτύχησα να δω τις πρώτες παραλαβές αυτών των μέσων στον τελευταίο χρόνο της υπηρεσίας μου (2019/2020) στο νησί και στις Ένοπλες Δυνάμεις.
Στην ουσία του ερωτήματός σας, θεωρώ ότι βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί και εκεί στην ενίσχυση της Αεροναυτικής Διάστασης της ΕΦ, συμπεριλαμβανομένης της Έγκαιρης Προειδοποίησης και της Αντιαεροπορικής Άμυνας. Είναι καιρός όμως να εξετασθεί και η ένταξη στην Πολεμική Αεροπορία της ΕΦ ενός αριθμού Ελαφρών Επιθετικών και Μεταγωγικών Αεροσκαφών και να ενισχυθεί το Πολεμικό Ναυτικό σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες που αφορούν στα πλοία, στα μέσα επιτήρησης και θαλάσσιας αποτροπής αλλά και τα έργα υποδομής στην ξηρά.
Ο στρατός ξηράς της ΕΦ ασφαλώς και έχει κι αυτός τις ανάγκες του στην Α/Τ Άμυνα, την Μηχανοκίνηση των Μονάδων, την αναβάθμιση των Αρμάτων Μάχης, τις Επικοινωνίες, την Κυβερνοάμυνα και τον Ηλεκτρονικό Πόλεμο καθώς και στα Μέσα Επιτήρησης. Ωστόσο θεωρώ επιβεβλημένη, ως προτεραιότητα, τη βελτίωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της ΠΑ και του ΠΝ ώστε να ενισχυθεί και η διακλαδικότητα των Ενόπλων Δυνάμεων της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Θεωρώ επίσης ως απολύτως απαραίτητο, να επανεξεταστούν και να επικαιροποιηθούν οι πρόνοιες και οι απαιτήσεις του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου (ΔΕΑΧ) στη βάση των σημερινών και κυρίως των μελλοντικών επιχειρησιακών απαιτήσεων και συνθηκών, ώστε να διασφαλίζεται η στρατηγική και επιχειρησιακή λειτουργία του Άξονα, Έβρος – Αιγαίο – Κύπρος.
Η Εθνική Φρουρά όμως πέρα από εξοπλισμούς και εγκαταστάσεις είναι το προσωπικό της. Και η ενίσχυση του προσωπικού θα πρέπει να είναι η ΠΡΩΤΗ προτεραιότητα.
Θεωρώ σημαντική και ορθή κίνηση την αναθεώρηση και τη χρονική επέκταση της Συμφωνίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA )με τις ΗΠΑ. H πολυποίκιλη, από πλευράς μέσων και περιοχών και η ενισχυμένη από την άποψη των αριθμών παρουσία είναι μια ένδειξη του αυξημένου ενδιαφέροντος και της αναγνώρισης εκ μέρους των ΗΠΑ της γεωστρατηγικής αξίας της χώρας μας και του καταλυτικού ρόλου που έχει στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων και των επιδιώξεων της κυβέρνησης των ΗΠΑ.-Μετά από την συμφωνία με τις ΗΠΑ πως κρίνετε την πολυποίκιλη κι ενισχυμένη αμερικανική παρουσία στην χώρα μας το τελευταίο διάστημα;
Το σημαντικό όμως στοιχείο σ’ αυτή τη σχέση είναι η αμφίδρομη λειτουργία της συμφωνίας και η αμοιβαιότητα των παροχών ή εξυπηρετήσεων στο βαθμό που οι συνθήκες το επιτρέπουν ώστε να εξυπηρετούνται και τα εθνικά συμφέροντα της χώρας μας και να διασφαλίζονται τα κυριαρχικά μας δικαιώματα καθώς και η ασφάλεια και η σταθερότητα στην περιοχή. Θεωρώ επιπλέον χρήσιμο να επισημάνω ότι συμφωνίες και συνεργασίες αυτής της μορφής καλόν είναι να σχεδιάζονται σε βάθος χρόνου, να έχουν συγκεκριμένους (μετρήσιμους) στόχους και επιδιώξεις, να εδράζονται στη βάση των κοινών αρχών και αξιών και όχι στην εξυπηρέτηση περιστασιακών αναγκών που προέρχονται ή προκαλούνται από την πρόσκαιρη διατάραξη των σχέσεων (του ενός ή του άλλου εκ των συμβαλλομένων) με άλλους «παίκτες» στην περιοχή ενδιαφέροντος.
Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας θα πρέπει να αποφεύγονται και ατυχείς (όπως χαρακτηρίστηκε από κάποιον ειδικό) ενέργειες με την μορφή του «non paper» του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ για τον East Med Pipeline. Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ των Euro-Asia καιEuro-Africa Interconnectors για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ και την Αίγυπτο αντίστοιχα στην Ευρώπη και όχι υπέρ τουEast Med Pipeline, από καθαρά οικονομική προσέγγιση, όπως ισχυρίζονται.
Άλλωστε ο σχετικός με το θέμα χάρτης «Μπάιντεν» δεν είχε αναφορά στον EastMed Pipeline και επιπλέον ο συντάκτης του (Χόκσταϊν), έχει αξιοποιηθεί σε ανάλογο τομέα της διοίκησης Μπάιντεν. Είναι λογικό λοιπόν η κίνηση αυτή να θεωρηθεί (θα μπορούσε και να είναι ),ως μία κίνηση αβρότητας και κατευνασμού της Τουρκίας για τον περιορισμό της έντασης στην περιοχή. Στην πραγματικότητα όμως πέραν της όποιας συναισθηματικής φόρτισης και αντίδρασης προκάλεσε σε αρκετούς κύκλους, οι ΗΠΑ δεν είναι συμβαλλόμενη χώρα στο συγκεκριμένο έργο και ως εκ τούτου προέχουν η θέληση και η αποφασιστικότητα των ενδιαφερομένων χωρών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την υλοποίησή του μάλλον παρά οιοδήποτε τρίτου.
Τίθεται όμως από πολλούς και ένα εύλογο ερώτημα. Προς τι τόση ανησυχία και αγανάκτηση;
Αφού η Ελλάδα έχει σχεδόν αποποιηθεί την ιδιότητα της «παραγωγού χώρας», αφού οι προκαταρτικές εργασίες του έργου βρίσκονται ακόμη σε νηπιακή μορφή, αφού η σχέση κόστους οφέλους εκτιμάται ως αρνητική, αφού τα χρονικά περιθώρια δε συνάδουν με τις χρονικές δεσμεύσεις της ΕΕ σ’ ότι αφορά στην μεταφορά των χωρών στην πράσινη ενέργεια.
Μήπως είναι ελαφρώς υποκριτική η αντίδραση και αναζητούμε και σ’ αυτή την περίπτωση έναν άλλον «κακό»; Προσωπικά εκτιμώ ότι η μεταφορά των όποιων ενεργειακών αποθεμάτων τελικά αξιοποιηθούν θα είναι περισσότερο συμφέρουσα με τη διαδικασία της υγροποίησης και τη μεταφορά με τα ειδικά πλοία. Είναι πιο γρήγορη και θα δώσει έργο και εργασία στον τοπικό πληθυσμό Ελλάδας και Κύπρου αλλά και στην ελληνική ναυτιλία.
Ακολουθεί το δεύτερο και τελευταίο μέρος της συνέντευξης:
"Η Ελλάδα διαθέτει ένα μικρό αριθμό οπλικών συστημάτων Ρωσικής προέλευσης. Δεδομένου ότι πλησιάζει και η ολοκλήρωση του κύκλου ζωής των, θεωρώ ότι θα πρέπει σταδιακά να αντικατασταθούν με συστήματα σύγχρονης γενιάς" επισημαίνει στο δεύτερο μέρος της αποκλειστικής του συνέντευξης στο ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ , ο Αντιστράτηγος (εα) Ηλίας Λεοντάρης, Επίτιμος Διοικητής 1ης ΣΤΡΑΤΙΑΣ & Τέως Αρχηγός Γενικού Επιτελείου Εθνικής Φρουράς (ΓΕΕΦ).
Με αφορμή τις μνήμες των Ιμίων και τον συσχετισμό με το σήμερα σημειώνει πως "ο κίνδυνος να εξελιχθεί μια κρίση σε «θερμό» επεισόδιο υπάρχει και θα υπάρχει όσο διαρκεί η παραβατική συμπεριφορά, επιθετικότητα, δυσπιστία και καιροσκοπική τακτική της Τουρκίας".
Συγκεκριμένα για τον "πόλεμο των τρυπανιών" εκτιμά ότι η Τουρκία θα τηρήσει μια «μετριοπαθή» στάση στο προσεχές διάστημα, χωρίς να αποποιηθεί τους μακροχρόνιους στόχους της και θα αποφύγει τη ρήξη με τις εταιρείες. Τονίζει ωστόσο πως "το «non paper» του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ για τον East Med Pipeline μπορεί να αποτελέσει μια καλή ευκαιρία για την Τουρκία, ανεξαρτήτως των πραγματικών προθέσεων των ΗΠΑ".
Σχολιάζει τις ελληνορωσικές σχέσεις σημειώνοντας πως η συνεργασία μας με τη Ρωσία δεν ενοχλεί τις ΗΠΑ...
Τέλος αναλύει την κατάσταση και στα Βαλκάνια εκτιμώντας πως καθίσταται "επιβεβλημένη μια περισσότερη δυναμική και πειστική ανάπτυξη των θέσεων της χώρας μας και τη διασφάλιση των προαπαιτούμενων προ κάθε δέσμευσης για την υποστήριξη της ενταξιακής πορείας των χωρών των δυτικών Βαλκανίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση"
