Γράφει ο
Ιωάννης Σ. Λάμπρου*
Την περασμένη Κυριακή, 22 Μαΐου, έλαβαν χώρα στην Κύπρο εκλογές για την ανάδειξη των μελών της κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων.
Ο Δημοκρατικός Συναγερμός εξασφάλισε 107.825, αριθμός ο οποίος αντιστοιχεί στο 30.69% των ψηφισάντων εξαιρουμένων λευκών και άκυρων( 19.85% συνοπολογίζοντας λευκά και άκυρα). Είδε τις έδρες του να μειώνονται από 20 σε 18 ενώ το ΑΚΕΛ, 25.67% ( 16.6% άνευ λευκών και άκυρων) , έπεσε κάτω από 100.000 ψήφους ( 90.204) με απώλεια τριών εδρών, 16 από 19.
Η αποχή τερμάτισε πρώτη με ποσοστό 33.26%, αισθητά αυξημένη από το 21.2%, πέντε χρόνια νωρίτερα απομειώνοντας, μερικώς, την πολιτική νομιμοποίηση του εκλογικού αποτελέσματος. Η είσοδος οκτώ κομμάτων στη Βουλή των Αντιπροσώπων, εκ των οποίων τα τρία για πρώτη φορά, αποτελεί μάρτυρα της απογοήτευσης μεγάλου τμήματος των εκλογέων με τα δύο μεγάλα κόμματα αλλά και με τις πολιτικές που αυτά ακολούθησαν τόσο στην οικονομική κρίση, όσο και στη διαχείριση του εθνικού θέματος. Μάλιστα, η είσοδος οκτώ κομμάτων στην κυπριακή Βουλή καθίσταται πιο σημαντική αν ληφθεί υπ’όψιν ο διπλασιασμός του ελάχιστου ορίου εισόδου από 1.8% σε 3.6% όπως αυτό αναθεωρήθηκε προς τα επάνω από τα κόμματα ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ. Επιπροσθέτως, με τις ψήφους των δύο μεγάλων κομμάτων είχε γίνει αποδεκτός ο διπλασιασμός του ορίου της τρίτης κατανομής από 3.6% σε 7.2%. Ανάλογες περιπτώσεις απείθειας ή άρνησης συμμόρφωσης του εκλογικού σώματος με τις επιθυμίες των ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ αποτελεί η στάση στο σχέδιο Ανάν, κυρίως για τον Δημοκρατικό Συναγερμό, και οι κινητοποιήσεις μετά την καταστροφή στο Μαρί απέναντι στην προεδρία Δ. Χριστόφια.
Ο δικομματισμός, από την άλλη, κυρίαρχος τα τελευταία 40 χρόνια, υπέστη μείωση όχι σε βαθμό, όμως, που να αμφισβητείται και η πρωτοκαθεδρία του. ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ απώλεσαν δυνάμεις (-3.7% και -7.1% αντίστοιχα) παραμένοντας οι μεγαλύτεροι πολιτικοί σχηματισμοί στη χώρα. Δημοκρατικό Κόμμα (14.49%, 9 έδρες) και ΕΔΕΚ ( 6.18%, 3 έδρες) είδαν, επίσης, μικρή μείωση στα ποσοστά τους (-1.30% και -2.77% αντίστοιχα).
Σε παραπλήσια επίπεδα με την ΕΔΕΚ, και με ίσο αριθμό εδρών (3 έδρες), κινήθηκαν η Συμμαχία Πολιτών (6,01%) και το Κίνημα Αλληλεγγύη της Ελ. Θεοχάρους (5.24%). Από δύο έδρες έλαβαν το Κίνημα Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών (4,81%) και το Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο (Ε.ΛΑ.Μ) με 3,71%. Τονίζεται ότι το Ε.ΛΑ.Μ έλαβε 13.041 ψήφους, ενώ στις αντίστοιχες εκλογές του 2011 είχε λάβει 4.056 ψήφους με ποσοστό 1.08%.
Από τους 543.186 εγγεγραμμένους εκλογείς ψήφισαν 362.542 εκ των οποίων οι 198.031 (ΔΗΣΥ: 107.825, ΑΚΕΛ: 90.206), το 36.4% του εκλογικού σώματος, υποστήριξαν κόμματα, τα οποία, επιμόνως και με παρρησία, υποστηρίζουν τη λύση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Κάποιος, μπορεί να ισχυριστεί, βεβαίως, πως αρκετοί πολίτες, οι οποίοι δεν προσήλθαν στις εκλογές για διάφορους λόγους, είναι δυνατόν να τάσσονται υπέρ της λύσης που προκρίνουν τα δυο μεγαλύτερα κόμματα. Αν και είναι λογικό να υποτεθεί ότι ανάμεσα στους 180.644 απέχοντες βρίσκονται και υποστηρικτές της ΔΔΟ, πρέπει, παράλληλα, να τονιστεί ότι ένα σημαντικό μέρος της εκλογικής βάσης των ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ δεν υποστηρίζουν την εν λόγω λύση. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, απεδείχθη στις 24 Απριλίου 2004 όταν σχεδόν τα 2/3 των ψηφοφόρων του ΔΗΣΥ αγνόησαν τους όρκους του Γλαύκου Κληρίδη και τις απειλές του νυν Κύπριου Υπουργού Εξωτερικών περί νέας Μικρασιατικής Καταστροφής και σημαντικό μέρος της βάσης του ΑΚΕΛ τάχθηκε κατά του σχεδίου Ανάν.
Η απογοήτευση με το υπάρχον πολιτικό σύστημα, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να συμπαρασύρει και την βασική πολιτική επιλογή του συστήματος αυτού για το εθνικό θέμα, την μονόπλευρη παρουσίαση της αναγκαιότητας και μοναδικότητας της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας ως την ενδεδειγμένη λύση του Κυπριακού. Εξάλλου, μετά τα αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής δεν θα μπορεί ο Γενικός Γραμματέας του ΑΚΕΛ, κ. Α. Κυπριανού να υποστηρίζει, όπως το έπραξε σε συνέντευξη στην κυριακάτικη έκδοση της Σημερινής, την 14η Φεβρουαρίου 2010, ότι δεν υπάρχει διαφωνία μεταξύ ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ και ότι το 70% του κυπριακού λαού υποστήριζε τις θέσεις του Προέδρου Χριστόφια για το εθνικό ζήτημα. Το 70% ανταποκρινόταν, περίπου, στα ποσοστά των υποψηφίων του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, Ι. Κασουλίδη (33.51%) και Δ. Χριστόφια (33.29%) αντίστοιχα, στον πρώτο γύρο των κυπριακών προεδρικών εκλογών, το 2008. Το αθροιστικό ποσοστό ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, μετά από τις τελευταίες εκλογές, διαμορφώνεται στο 56.36% ( 36.45% του εκλογικού σώματος) ενώ στο Εθνικό Συμβούλιο, μόνο δύο από τα οκτώ κόμματα, υποστηρίζουν την παρούσα πολιτική του Προέδρου Αναστασιάδη.
Υπάρχει, φυσικά, και η απαισιόδοξη ανάγνωση. Η απώλεια πέντε εδρών των μεγάλων κομμάτων δεν αποτελεί ένδειξη ότι η επιρροή τους δεν βρίσκει ανταπόκριση. Αντίθετα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι τα ποσοστά των ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ παρουσιάζονται, υπέρμετρα, υψηλά αν ληφθούν υπ’ όψιν, η αδιαφορία στην ετυμηγορία του δημοψηφίσματος για το σχέδιο Ανάν και η εμμονή τους στην επαναφορά ανάλογου σχεδίου, ο χειρισμός της οικονομικής κρίσης, η καταστροφή στο Μαρί, τα περιστατικά διαφθοράς.
Η μειοψηφία ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ του 36.4% αν και αποτελείται από άτομα διαφορετικής ιδεολογικής προέλευσης, επιδεικνύει μια αξιοθαύμαστη συνοχή και σύμπνοια αναφορικά με την προώθηση της συγκεκριμένης λύσης. Διαθέτει επί δεκαετίες μηχανισμούς, δομές, χρηματικά κεφάλαια, πρόσβαση στα ΜΜΕ και στον ακαδημαϊκό χώρο. Δημιουργεί σχέσεις, συνεργασίες, εξαρτήσεις, στοιχεία τα οποία εντείνονται και παγιώνονται πιο εύκολα σε μια μικρή, γεωγραφικά, χώρα. Το κυπριακό εκλογικό σώμα, δύσκολα, εγκαταλείπει κομματικές προτιμήσεις και επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από οικογενειακά βιώματα και ερεθίσματα. Οι πολιτικές ταυτότητες του ψηφοφόρου του ΔΗΣΥ και του ΑΚΕΛ, ενισχυόμενες και από την εξέλιξη της κυπριακής ιστορίας, μετά το 1960, έχουν εντυπωθεί στην εκλογική του συμπεριφορά.
Ενδεικτικό της επιρροής των δύο μεγάλων κομμάτων είναι το γεγονός ότι τις τρεις έδρες της Κερύνειας έλαβαν ΔΗΣΥ ( 2 έδρες) και ΑΚΕΛ ( 1 έδρα) και από τις 11 έδρες της επαρχίας Αμμοχώστου 4 το κόμμα του κ. Νεοφύτου και 3 έδρες το κόμμα του κ. Κυπριανού. Τα παραπάνω στοιχεία για Κερύνεια και Αμμόχωστο είναι αξιοσημείωτα διότι τυχόν εφαρμογή της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, λύση την οποία προκρίνουν τα δύο κόμματα, αποκλείει την επιστροφή των προαναφερθέντων εδαφών -πλην της συμβολικής παραχώρησης της περιφραγμένης περιοχής της πόλης των Βαρωσίων ή ακόμα και ολόκληρης της πόλης – στους νόμιμους κατοίκους τους με τους Τουρκοκύπριους / έποικους να έχουν την πλειοψηφία σε πληθυσμό και γη στις περιοχές αυτές. Οι προαναφερόμενες σχέσεις, συγγενικές και άλλες, εξαρτήσεις, συμφέροντα, υποσχέσεις ασκούν επιρροή στους πρόσφυγες από Κερύνεια και Αμμόχωστο με αποτέλεσμα η κρίση τους να θολώνεται και με τη δική τους ψήφο να παραιτούνται από τις πατρογονικές τους εστίες…
Παράλληλα, η αντίθεση του ΕΛΑΜ στους σχεδιασμούς ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ για την προώθηση της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας θα χρησιμοποιηθεί προς απονομιμοποίηση κάθε φωνής επικριτικής στην ΔΔΟ, φωνή η οποία θα ταυτίζεται με το εν λόγω κόμμα και με τον κίνδυνο διχασμού της κυπριακής κοινωνίας με αναφορές από το ιστορικό παρελθόν αυξάνοντας την πίεση και την σύγχυση μέσα στην οποία θα κληθεί ο Κυπριακός Ελληνισμός να τοποθετηθεί σε ένα νέο σχέδιο επίλυσης του Κυπριακού.
Παράλληλα, μετά το συντριπτικό 76% καταψήφισης του σχεδίου Ανάν οι ψηφοφόροι επέστρεψαν στη θαλπωρή των μεγάλων κομμάτων δίνοντας σε ΑΚΕΛ και ΔΗΣΥ 31.1% και 30.34% αντίστοιχα, στις βουλευτικές εκλογές του 2006, ποσοστά που αντιστοιχούσαν στις 39 από τις 56 έδρες της κυπριακής Βουλής. Επιπροσθέτως, δύο χρόνια μετά, στις προεδρικές εκλογές του 2008 ο Τ. Παπαδόπουλος δεν εξασφάλισε καν την είσοδο του στο δεύτερο γύρο.
Η δημιουργία μετώπου καθίσταται δύσκολη λόγω του κατακερματισμού των πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες είναι από επικριτικές ως και τελείως αντίθετες στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Προσωπικές φιλοδοξίες, ανταγωνισμοί αλλά και ιδεολογικές διαφορές (στην περίπτωση του ΕΛΑΜ) καθιστούν δύσκολη τη δημιουργία ενός ενιαίου αντικατοχικού μετώπου εναντίον της ΔΔΟ. Δημοκρατικός Συναγερμός και ΑΚΕΛ θα καταβάλλουν κάθε προσπάθεια διάσπασης και εκμετάλλευσης των εσωτερικών αντιθέσεων των άλλων κομμάτων. Παράλληλα, ανταλλάγματα, τίτλοι και αξιώματα θα προσφερθούν στους πιο αδύναμους και πιο φιλόδοξους. Η συμπόρευση του Δημοκρατικού Κόμματος υπό τον Μ. Κάρογιαν με τον ΔΗΣΥ και η προσφορά θέσεων σε στελέχη του ΔΗΚΟ αποτελούν κατατοπιστικό παράδειγμα.
H ενίσχυση κομμάτων αντίθετων στις θέσεις ΔΗΣΥ-ΑΚΕΛ για το Κυπριακό δεν θα αποτελέσει ανασταλτικό παράγοντα συνέχισης της ίδιας πολιτικής από τα δύο μεγάλα κόμματα. Ίσως αντίθετα, ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ να επιδείξουν σπουδή και να εντείνουν τις προσπάθειες τους να φέρουν ένα δεύτερο σχέδιο αναλογιζόμενοι ότι, ίσως, η επιρροή τους, τα επόμενα χρόνια, θα βαίνει μειούμενη. Ενδεικτική η δήλωση του πρώην προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργου Βασιλείου, ανήμερα των εκλογών, ότι « …σύντομα θα έχουμε νέες εκλογές για να εκλέξουμε, αυτή τη φορά, τον Πρόεδρο της Ομόσπονδης Κυπριακής Δημοκρατίας». Την ημέρα των εκλογών για τη Βουλή των Αντιπροσώπων, κορυφαία πράξη της κυπριακής πολιτείας και ενίσχυση της νομικής προσωπικότητας και υπόστασης του κυπριακού κράτους, ο πρώην Πρόεδρος παρουσιάζει, ως άνευ ουσίας και σημασίας, τις εκλογές αυτές υποστηρίζοντας ότι σύντομα η Κυπριακή Δημοκρατία θα αντικατασταθεί από ένα άλλο κράτος…
Το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών της 22ας Μαΐου, συνέχεια, αποσπασματική και όχι αδιάπτωτη, ελπιδοφόρας πολιτικής συμπεριφοράς των Ελλήνων της Κύπρου, από το 2004 μέχρι σήμερα, μπορεί να αποτελέσει το θεμέλιο πάνω στο οποίο να ιχνηλατηθεί η δυνατότητα συγκρότησης διακομματικού μετώπου, με πλατιά λαϊκή στήριξη, εναντίον ενός δεύτερου σχεδίου επίλυσης του Κυπριακού βασισμένο στη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία. Η θέληση του διεθνούς παράγοντα για επίλυση του Κυπριακού παράλληλα με τις διαθέσεις των ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ, καθιστά ένα τέτοιο μέτωπο ζήτημα επιβίωσης της Κυπριακής Δημοκρατίας, τελευταίο αποκούμπι των Ελλήνων της Κύπρου.
*ΒΑ, Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές, Πάντειο Πανεπιστήμιο
MA, International Boundary Studies, King’s College London
MA, War Studies, King’s College London
Militaire.gr
