ΣΑΚΗΣ ΜΑΝΤΑΛΑΡΗΣ - Ο ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΗΣ
«Τα φάρμακα δεν θεραπεύουν τις ασθένειες, απλώς τις ελέγχουν. Αποτελεσματική θεραπεία θα μπορούν να προσφέρουν στο άμεσο μέλλον θεραπείες με βλαστοκύτταρα, οι κυτταρικές θεραπείες γενικότερα. Αυτή η τεχνολογία ταράσσει τη ροή των πραγμάτων στην ιατρική».
Αυτό επισημαίνει ο Ελληνας επιστήμονας και ερευνητής στο «Ιμπέριαλ Κόλετζ» του Λονδίνου, Σάκης Μανταλάρης, ο οποίος από τη θέση του επικεφαλής της έδρας της «Μηχανικής βιοσυστημάτων» συντονίζει σημαντικές έρευνες για θεραπείες με βλαστοκύτταρα. «Εχουμε φθάσει στο στάδιο των κλινικών εφαρμογών για θεραπείες ασθενειών με βλαστοκύτταρα.
Μιλάμε πλέον για μια τεχνολογία, οι Αγγλοι τη λένε «disruptive technology» («διασπαστική τεχνολογία»), η οποία αλλάζει τελείως τα δεδομένα της ιατρικής που ξέρουμε. Η διαφορά είναι ότι τα φάρμακα δεν θεραπεύουν, αν θεραπευτείς είναι γιατί σε θεραπεύει ο εαυτός σου. Οι κυτταρικές θεραπείες έχουν τη δυνατότητα να θεραπεύσουν. Οποτε μιλάμε για ένα τελείως διαφορετικό σκεπτικό, για μια εντελώς διαφορετική κατεύθυνση», συμπληρώνει ο καθηγητής κ. Μανταλάρης και υπενθυμίζει ορισμένα αποτελέσματα που έχουν επιτευχτεί με την τεχνολογία των βλαστοκυττάρων, όπως η αντικατάσταση της αρρωστημένης ουροδόχου κύστεως με κύστη από βλαστοκύτταρα. Ετσι ασθενείς με αυτή την πάθηση που δεν μπορούσαν να βγουν από το σπίτι τους γιατί δεν ήταν σε θέση να ελέγχουν τα ούρα τους, τώρα μπορούν να κυκλοφορούν χωρίς πρόβλημα για 3-4 ώρες και αυτό είναι μεγάλη ανακούφιση. Επίσης τα βλαστοκύτταρα έχουν βοηθήσει σε θεραπείες με προβλήματα όρασης.
Ο καθηγητής κ. Μανταλάρης και η ομάδα του εργάζονται αυτή τη στιγμή σε ένα πρόγραμμα, το οποίο χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό συμβούλιο έρευνας και έχει αντικείμενο το βιολογικό αίμα, παρασκευή αίματος με βλαστοκύτταρα και τη θεραπεία της λευχαιμίας.
Ο κ. Σάκης Μανταλάρης δηλώνει έτοιμος να επιστρέψει στην Ελλάδα, αρκεί να υπάρχει μία και μόνη προϋπόθεση: Η αξιοκρατία.
«Ο απώτερος στόχος, επισημαίνει ο κ. Μανταλάρης, «είναι να μη συγκεντρώνουμε αίμα από δωρητές αλλά να το καλλιεργούμε στο εργαστήριο. Ο άλλος, παράλληλος στόχος μας με το βιολογικό αίμα, είναι να βρούμε τη θεραπεία της λευχαιμίας, και αυτό προσπαθούμε να το πετύχουμε καλλιεργώντας τη λευχαιμία. Εχουμε αναπτύξει μαθηματικά μοντέλα τα οποία μας επιτρέπουν να βρούμε τι είδους χημοθεραπεία πρέπει να πάρει ο συγκεκριμένος ασθενής. Πηγαίνουμε πλέον στην προσωποποιημένη θεραπεία. Η καλλιέργεια της λευχαιμίας δεν αποτελεί τη θεραπεία, αλλά τη χρησιμοποιούμε σαν ένα καθρέφτη που μας λέει τη μορφή της χημοθεραπείας που χρειάζεται ο ασθενής».
Σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι έρευνές σας για το βιολογικό αίμα;
Σε πολύ προχωρημένο στάδιο, πιστεύω σε πολύ λίγα χρόνια θα γίνουν κλινικές εφαρμογές. Το αίμα με βλαστοκύτταρα θα είναι έτοιμο για κλινική εφαρμογή σε δυο χρόνια.
Ενα άλλο πρόγραμμα στο οποίο μετέχει ο καθηγητής κ. Μανταλάρης και βρίσκεται πολύ κοντά, το πολύ σε έναν χρόνο, έχει σχέση με τους πνεύμονες και τους ασθενείς που έχουν σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα.
«Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε σ' αυτό το πρόγραμμα το οποίο επίσης χρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό συμβούλιο έρευνας, είναι να βελτιώσουμε τις συσκευές που χρησιμοποιούν σήμερα οι ασθενείς, γιατί έχουν πολλά προβλήματα. Πρώτα είναι μεγάλες σε μέγεθος και η εταιρεία που τις κατασκευάζει πρέπει να τις κάνει μικρότερες.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι οι οποιεσδήποτε τεχνικές δεν μπορούν να έχουν την απόδοση που έχουν τα βλαστοκύτταρα. Ο δικός μας ρόλος είναι χρησιμοποιώντας βλαστοκύτταρα να τα διαφοροποιήσουμε, το λέω απλά, σε κύτταρα του πνεύμονα, ώστε να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κύτταρα του πνεύμονα και να τα βάλουμε μέσα στις συσκευές, οι οποίες θα είναι φορητές. Θα τις χρησιμοποιούν οι ασθενείς με χρόνια αναπνευστικά προβλήματα και θα είναι κάτι σαν τεχνητοί πνεύμονες. Αυτό το πρόγραμμα θα είναι στο στάδιο της κλινικής εφαρμογής του σε έναν χρόνο σε συνεργασία με μια γερμανική εταιρεία και ένα πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας».
Πιστεύετε ότι θα υπάρξει στο μέλλον θεραπεία με βλαστοκύτταρα για μορφές καρκίνου;
Η απάντηση είναι ναι. Και στον τομέα αυτό γίνεται μια τεράστια ερευνητική δουλειά. Πώς θα γίνεται η θεραπεία του καρκίνου με βλαστοκύτταρα; Οταν μιλάμε π.χ. για θεραπεία του καρκίνου του πνεύμονα, ο στόχος αυτής της τεχνολογίας είναι να φτιάξεις έναν νέο πνεύμονα, να αντικαταστήσεις τον άρρωστο ή να αντικαταστήσεις μεγάλα κομμάτια του. Και αυτό θα μπορεί να γίνεται με κυτταρικές θεραπείες. Η απάντηση λοιπόν είναι ναι, ο καρκίνος θα μπορεί να θεραπεύεται με βλαστοκύτταρα. Δεν είμαστε χρονικά κοντά αλλά οι προοπτικές είναι πολύ θετικές. Η τεχνολογία, όπως είπαμε, θα αλλάξει τη ροή και την πορεία της ιατρικής.
ΝΕΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
«Τα χρησιμοποιούμε για να ανακαλύψουμε νέα φάρμακα»
«Τα χρησιμοποιούμε για να ανακαλύψουμε νέα φάρμακα»
«Ωστόσο», συνεχίζει και επισημαίνει ο καθηγητής κ. Μανταλάρης, «τα βλαστοκύτταρα δεν χρησιμοποιούνται μόνο για θεραπείες, τα χρησιμοποιούμε και για να ανακαλύψουμε νέα φάρμακα. Για παράδειγμα, οι ασθενείς με την ινώδη κυστική νόσο ζουν συνήθως λίγα χρόνια. Τώρα έχουμε τη δυνατότητα να δημιουργήσουμε βλαστοκύτταρα που έχουν αυτήν την ασθένεια. Μπορούμε να μελετήσουμε την ασθένεια πάνω σε ανθρώπους που πεθαίνουν, καθώς αυτούς τους ανθρώπους δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε, ούτε να πειραματιστούμε πάνω τους. Μπορούμε όμως να φτιάξουμε την ασθένεια αυτή με βλαστοκύτταρα και αυτό να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τα φάρμακα για να αντιμετωπίζεται. Αυτό ισχύει και για την ανακάλυψη άλλων νέων φαρμάκων. Τα ζώα δεν μπορούν να βοηθήσουν σ' αυτό, ενώ τα βλαστοκύτταρα σε βοηθούν να καλλιεργήσεις μια ασθένεια, να την ερευνήσεις και να βρεις τη θεραπεία της. Τα βλαστοκύτταρα λοιπόν είναι ζωτικά χρήσιμα και για την ανακάλυψη νέων φαρμάκων. Είναι πάρα πολύ μεγάλη η γκάμα των εφαρμογών των βλαστοκυττάρων. Και το μέλλον της ιατρικής, όπως προανέφερα, είναι η προσωποποιημένη θεραπεία. Οι θεραπείες με βλαστοκύτταρα σήμερα είναι πολύ ακριβές και λίγοι έχουν την οικονομική δυνατότητα να τις έχουν. Η επιστήμη θα έχει πετύχει στην κοινωνική αποστολή εάν το ευρύτατο κοινό θα έχει πρόσβαση σ' αυτές τις θεραπείες, όπως έχει σήμερα στην ασπιρίνη», τονίζει ο καθηγητής κ. Μανταλάρης.
Μια διαφορετική ερώτηση κ. Μανταλάρη, Σκέφτεστε την περίπτωση να επιστρέψετε και να εργαστείτε στην Ελλάδα.
Το θέμα αυτό το συζητώ συχνά με Ελληνες συναδέλφους μου στην Αγγλία. Και όλοι συμφωνούμε ότι για να επιστρέψουμε στην Ελλάδα πρέπει να υπάρχει μία και μόνο προϋπόθεση. Η αξιοκρατία.
Λονδίνο: Λάμπης Τσιριγωτάκης
ethnos
