Γράφει ο Halil Karaveli
Έχουν περάσει πάνω από δύο μήνες από τότε που η τουρκική αστυνομία συνέλαβε τον Εκρέμ Ιμάμογλου, τον δημοφιλή δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης και πιθανό αντίπαλο του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις επόμενες προεδρικές εκλογές της χώρας. Από τότε, η διεθνής αντίδραση στη σύλληψη του Ιμάμογλου έχει παραμείνει σε μεγάλο βαθμό υποτονική. Η Τουρκία αναγνωρίζεται δικαίως ως ένας γεωπολιτικά σημαντικός -ακόμη και απαραίτητος- σύμμαχος του ΝΑΤΟ, μια κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη στη Συρία στην εποχή που ακολούθησε τον Άσαντ, καθώς και ο φυσικός οικοδεσπότης για τις αντιπροσωπείες της Ουκρανίας και της Ρωσίας στις διαπραγματεύσεις για το τέλος του πολέμου. Εάν ο Τούρκος πρόεδρος, ο οποίος είχε δείξει καιρό τώρα τις αυταρχικές του τάσεις, βάζει πλέον την Τουρκία στον δρόμο της απολυταρχίας, η διεθνής κοινότητα δεν φαίνεται έτοιμη να κάνει κάτι για να τον αποτρέψει.
Ωστόσο, ο Ερντογάν μπορεί και να αποτύχει στα σχέδια του. Στην Τουρκία πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις της τελευταίας δεκαετίας, ενώ - και αυτό είναι το βασικό - η έλλειψη υποστήριξης από σημαντικούς πολιτικούς συμμάχους του Τούρκου προέδρου δείχνει ότι η εμμονή του Ερντογάν να παραμείνει στην εξουσία μπορεί τελικά να τον οδήγησε να ξεπεράσει τα όρια.
Ο Ερντογάν κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από τις αρχές της δεκαετίας του 2000. Για πολύ καιρό συνέχισε να απολαμβάνει τη λαϊκή υποστήριξη, ακόμη και όταν φυλάκιζε τους πολιτικούς του αντιπάλους. Συνέχισε να εδραιώνει την εξουσία του, δίνοντας πάντως στην αντιπολίτευση την δυνατότητα να κερδίζει εκλογικές αναμετρήσεις, αν και αυτές δεν ήταν πάντα δίκαιες.
Το 2024 το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ή AKP) σημείωσε άσχημες επιδόσεις στις δημοτικές εκλογές όταν οι δυσαρεστημένοι συντηρητικοί ψηφοφόροι, κουρασμένοι από την επίμονα υψηλή ανεργία και τον πληθωρισμό, στράφηκαν προς το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (γνωστό ως CHP). Αυτές οι εκλογές εξασφάλισαν επίσης μια δεύτερη θητεία στον Ιμάμογλου στη δημαρχία της Κωνσταντινούπολης.
Η σύλληψη του Ιμάμογλου τον περασμένο Μάρτιο σηματοδότησε κάτι νέο: ότι στην Τουρκία μπορεί απλά να μην επιτρέπεται πια σε πολιτικούς της αντιπολίτευσης που είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στον λαό, να κατεβαίνουν στις εκλογές. Ο Ερντογάν φαίνεται ότι ακολουθεί το παράδειγμα του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν. Ωστόσο το πιο σημαντικό είναι πως η Τουρκία - σε αντίθεση με τη Ρωσία - δεν διαθέτει τους φυσικούς πόρους που θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση μιας αυταρχικής κυβέρνησης. Έτσι, αναγκαστικά, οι ενέργειες του Ερντογάν περιορίζονται από την ανάγκη να έρθουν επενδύσεις από το εξωτερικό, να υπάρξει υποστήριξη από άλλους κρατικούς παράγοντες και να διασφαλιστεί ότι η πλειοψηφία του τουρκικού λαού επίσης τον υποστηρίζει η τουλάχιστον συναινεί στις αποφάσεις του.
Ήταν ξεκάθαρο από την αρχή ότι η σύλληψη του Ιμάμογλου τάραξε τις διεθνείς αγορές - η λίρα, το νόμισμα της Τουρκίας, κατρακύλησε σε ιστορικό χαμηλό – ενώ φάνηκε επίσης ότι η κίνηση αυτή του Ερντογάν ήταν βαθιά αντιδημοφιλής στον τουρκικό πληθυσμό. Μια δημοσκόπηση έδειξε ότι το 65% αποδοκίμασε τη σύλληψη Ιμάμογλου, ενώ πολλές χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν σε διαδηλώσεις στους δρόμους. Λίγες ημέρες μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου το CHP πραγματοποίησε συμβολικά εσωκομματικές εκλογές, με τα μέλη του κόμματος και τους υποστηρικτές του να δίνουν στον φυλακισμένο δήμαρχο το χρίσμα για την υποψηφιότητα του προέδρου της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Είναι πιθανό αυτή η δημόσια οργή να δώσει σταδιακά τη θέση της στην αδιαφορία πριν τις επόμενες εκλογές στη χώρα, το 2028. Ο Ερντογάν μπορεί να βασίζεται σε κάτι τέτοιο. Αλλά ορισμένοι από τους πολιτικούς συμμάχους του προέδρου έχουν δείξει ότι είναι και αυτοί απέναντι του.
Το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος ή (MHP) ήταν ένας κρίσιμος παράγοντας στην επανεκλογή του Ερντογάν στην προεδρία το 2018 και το 2023 και αποτελεί τμήμα της σημερινής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας του AKP. Ωστόσο, λίγες εβδομάδες μετά τη σύλληψη του Ιμάμογλου, ο Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο ηγέτης του MHP, ζήτησε να επιλυθεί το θέμα άμεσα. "Αν είναι αθώος, θα πρέπει να αφεθεί ελεύθερος", φέρεται να είπε ο Μπαχτσελί.
Στελέχη του MHP κατέχουν πολλές θέσεις στην κρατική γραφειοκρατία και το δικαστικό σώμα, ενώ το κόμμα και ο ίδιος ο Μπαχτσελί έχουν παίξει κεντρικό ρόλο στην ειρηνευτική διαδικασία με το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, μια ανταρτική οργάνωση γνωστή με τα αρχικά της, PKK. Ο αφοπλισμός και η διάλυση του PKK, που ανακοινώθηκε από την ίδια την οργάνωση αυτόν τον μήνα, είναι ουσιώδης σημασίας για την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας και για την βελτίωση των σχέσεων της με τους γείτονες της. Η σύλληψη του Ιμάμογλου θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο αυτή τη διαδικασία, υπονομεύοντας την παραδοχή ότι οι Κούρδοι θα είναι σε θέση να επιδιώξουν μια πολιτική λύση.
Την ίδια στιγμή, η Τουρκία εξακολουθεί να είναι γεωπολιτικά ευάλωτη, παρά τη γενικευμένη παρουσία που έχει στην παγκόσμια σκηνή. Η Ρωσία ανταγωνίζεται ιστορικά την Τουρκία για την κυριαρχία στη Μαύρη Θάλασσα, τη Μεσόγειο και τον Καύκασο. Αλλά πάνω από όλα, η Τουρκία φοβάται μια κουρδική συμμαχία με το Ισραήλ. Ο υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, Γκίντεον Σάαρ έχει περιγράψει τον κουρδικό λαό ως θύμα της τουρκικής και ιρανικής καταπίεσης και ως "φυσικό σύμμαχο" του Ισραήλ.
Στο παρελθόν, η Τουρκία επέλεξε να στραφεί προς τη δημοκρατία όταν βρέθηκε να αντιμετωπίζει απειλές για την εθνική της ασφάλεια. Το 1950 ένας αυταρχικός πρόεδρος, ο Ισμέτ Ινονού, αναγνώρισε ότι η Τουρκία, που βρισκόταν τότε υπό την απειλή της Σοβιετικής Ένωσης, έπρεπε να γίνει πλήρως αποδεκτή από τη Δύση για την δική της προστασία. Η Τουρκία διεξήγαγε πολυκομματικές εκλογές, τις οποίες έχασε ο Ινονού με τον ίδιο να παραιτείται ως αποτέλεσμα. Δεκαετίες αργότερα, στις αρχές αυτού του αιώνα, μια ώθηση για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση οδήγησε διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις να πραγματοποιήσουν τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που ήταν απαραίτητες για να μπορέσει η χώρα να μπει στο μπλοκ.
Τώρα έχει φτάσει η ώρα η Τουρκία να στραφεί ξανά προς τη δημοκρατία. Άλλοι το έχουν αναγνωρίσει αυτό. Ήρθε η ώρα να το ακούσει και ο ίδιος ο Ερντογάν.
The New York Times απόδοση: capital.gr
Πηγή: i-epikaira.blogspot.com
