11 Ιουνίου 2025
ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – Κάποτε προβεβλημένη ως ένα μοναδικό πείραμα συμφιλίωσης Ισλάμ και δημοκρατίας, νεωτερικότητας και παράδοσης, Ανατολής και Δύσης, η Τουρκία βρίσκεται σήμερα αντιμέτωπη με κατηγορίες ότι ενορχηστρώνει μία από τις πιο συστηματικές αυταρχικές οπισθοδρομήσεις του 21ου αιώνα.
Αυτή η ζοφερή μεταμόρφωση αποτέλεσε το αντικείμενο ειδικής ακρόασης που πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουνίου από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Tom Lantos στη Βουλή των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ. Ένα εξέχον πάνελ μαρτύρων — ανάμεσά τους ο πρώην NBAer και ακτιβιστής Ενές Καντέρ Φρίντομ, ο διευθυντής της Alliance for Shared Values Δρ. Αλπ Ασλάντογαν και ο αναλυτής του American Enterprise Institute Δρ. Μάικλ Ρούμπιν — κατέθεσαν ισχυρές και τεκμηριωμένες μαρτυρίες για τη βαθιά κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία.
Για πολλούς, η Τουρκία ήταν κάποτε σύμβολο ελπίδας — μια σπάνια σύνθεση θρησκευτικής πίστης και δημοκρατικής διακυβέρνησης. Σήμερα, αυτή η κληρονομιά έχει δώσει τη θέση της, όπως είπε ο Καντέρ Φρίντομ, σε «μια άφωνη κόλαση» για εκατομμύρια ανθρώπους. Η τοποθέτησή του ενώπιον της επιτροπής δεν ήταν απλώς μια προσωπική έκκληση· ήταν μια εθνική νεκρολογία για τις πολιτικές ελευθερίες που κάποτε θεωρούνταν δεδομένες στη Δημοκρατία της Τουρκίας.
«Η Τουρκία ήταν κάποτε ένας τόπος όπου διασταυρώνονταν πολιτισμοί, θρησκείες και κουλτούρες», δήλωσε ο Freedom στους βουλευτές. «Σήμερα, εκατομμύρια αθώοι άνθρωποι ζουν σε μια άφωνη κόλαση».
Η μαρτυρία του Δρ. Ασλάντογαν παρουσίασε ανησυχητικά στοιχεία:
- 705.172 άτομα έχουν τεθεί υπό έρευνα για «τρομοκρατία»
- 125.456 καταδικάστηκαν — πολλοί με χαλκευμένες ή υπερβολικές κατηγορίες
- Χιλιάδες άλλοι κατηγορήθηκαν απλώς επειδή συμμετείχαν σε θρησκευτικές συζητήσεις, κατασκηνώσεις νέων ή μοιράστηκαν ένα πρωινό.
Οι μαρτυρίες περιέγραψαν ένα δικαστικό σύστημα που πλέον δεν υπηρετεί τον νόμο, αλλά τιμωρεί τη διαφωνία. Δημοτικοί άρχοντες, βουλευτές της αντιπολίτευσης, δημοσιογράφοι και ακόμη και εθελοντές σε ανθρωπιστικές αποστολές γίνονται στόχοι ποινικών διώξεων. Μητέρες φυλακίζονται. Παιδιά ανακρίνονται. Φοιτητές παρακολουθούνται.
Ακόμα πιο ανησυχητικό είναι το συμβολικό βάρος αυτής της μεταστροφής: η απόσυρση της Τουρκίας από τις δημοκρατικές αξίες που κάποτε προβαλλόταν ως πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο αρχίζει να μοιάζει με το ηθικό χάος της προϊσλαμικής Αραβίας — όπου ο νόμος υπηρετούσε μόνο τους ισχυρούς και οι κραυγές των αδυνάμων έμεναν αναπάντητες.
Σε μια συγκλονιστική ιστορική αναφορά, ο Δρ. Ασλάντογαν υπενθύμισε τη Χιλφ αλ-Φουδούλ — μια προϊσλαμική συμμαχία υπέρ των καταπιεσμένων στη Μέκκα, στην οποία συμμετείχε με υπερηφάνεια ο νεαρός Προφήτης Μωάμεθ. Η σημερινή Τουρκία, υποστήριξε, έχει αποτύχει να δημιουργήσει τη δική της ηθική συμμαχία. Τα δικαστήριά της δεν είναι τυφλά απέναντι στην εξουσία — την υπηρετούν.
Με τα εγχώρια ένδικα μέσα είτε εξαντλημένα είτε εργαλειοποιημένα, τα θύματα πολιτικών διώξεων στρέφονται ολοένα και περισσότερο στο εξωτερικό για δικαιοσύνη. Η ακρόαση της Δευτέρας μετατράπηκε, με αυτόν τον τρόπο, σε ένα ψηφιακό Εμπού Κουμπάις Τεπέ — έναν σύγχρονο λόφο διαμαρτυρίας, αντηχώντας τον θρυλικό τόπο όπου κάποτε οι καταπιεσμένοι απήγγειλαν τα αιτήματά τους ενώπιον των μεκκανών αρχόντων. Αλλά σε αντίθεση με εκείνον τον λόφο, η Τουρκία σήμερα δεν προσφέρει καμία ηθική συνείδηση που να ανταποκρίνεται — κανένα Τάγμα των Εντίμων.
Και όμως, τέτοιες φωνές πληρώνουν τίμημα. Όσοι μιλούν διεθνώς χαρακτηρίζονται προδότες ή «ξένοι πράκτορες». Ακόμα και στην εξορία, οι Τούρκοι αντιφρονούντες δεν απαλλάσσονται από την καταστολή· κουβαλούν μαζί τους τη σιωπή.
«Η σιωπή απέναντι στην αδικία είναι συνενοχή», είπε ο Freedom. «Αν δεν ξεσηκωθούν άνθρωποι με αρχές στην Τουρκία να υπερασπιστούν τη δικαιοσύνη, αυτή η σιωπή θα μετατραπεί σε βάρος γενεών».
Αυτό είναι το βαθύτερο δράμα της Τουρκίας: όχι μόνο η κατάρρευση των δικαιωμάτων και των θεσμών, αλλά η αργή διάβρωση της ηθικής φαντασίας που κάποτε ενέπνεε τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις.
Αν η Τουρκία υπήρξε κάποτε παράδειγμα της συμβατότητας του Ισλάμ με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η σημερινή της πορεία λειτουργεί ως προειδοποίηση. Κι αν πρόκειται η δικαιοσύνη να αναδυθεί ξανά στην Ανατολία, ίσως αυτό να μη συμβεί μέσω συνθημάτων ή ηγετών, αλλά χάρη στο ηθικό θάρρος εκείνων που εξακολουθούν να ανεβαίνουν τον λόφο — εκείνων που αρνούνται να σταματήσουν να φωνάζουν μέσα στη σιωπή.
