Του ΔΗΜΗΤΡΗ Γ. ΑΠΟΚΗ* – Αθήνα
Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, ανακοίνωσε την επίσημη αναγνώριση της Σομαλιλάνδης ως ανεξάρτητου κράτους, σηματοδοτώντας μια τολμηρή διπλωματική κίνηση σε ένα κρίσιμο στρατηγικά σημείο της Αφρικής (Horn of Africa), προκαλώντας επανεμφάνιση με καμπανάκι κινδύνου για την Τουρκία, του πρώην τούρκου πρωθυπουργού και ΥΠΕΞ, αλλά και θεωρητικού του «Στρατηγικού Βάθους», Αχμέτ Νταβούτογλου.
Αυτή η αυτοανακηρυχθείσα δημοκρατία, που διατηρεί de facto ανεξαρτησία από τη Σομαλία από το 1991, αποκτά τώρα τον πρώτο σημαντικό διεθνή υποστηρικτή της στο Ισραήλ, ενδεχομένως ξεκλειδώνοντας πρόσβαση στο στρατηγικά ζωτικής σημασίας Λιμάνι του Μπερχέρα στον Κόλπο του Άντεν.
- Μακριά από μια περιθωριακή χειρονομία, αυτή η κίνηση αποτελεί παράδειγμα της γεωπολιτικής ευφυΐας του Ισραήλ, επεκτείνοντας την επιρροή του στην πύλη της Ερυθράς Θάλασσας στην Αφρική, ενώ ταυτόχρονα αμφισβητεί άμεσα την επεκτεινόμενη παρουσία της Τουρκίας στην περιοχή.
Σε απάντηση (σαφή ένδειξη σοβαρής ανησυχίας), ο πρώην Πρωθυπουργός και Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου, εξέδωσε μια έντονη δήλωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χαρακτηρίζοντας την αναγνώριση ως «σήμα κινδύνου» για τον κατακερματισμό ισλαμικών εθνών και απειλή για τα συμφέροντα της Τουρκίας στη Σομαλία.
Οι επείγουσες εκκλήσεις του Νταβούτογλου για διπλωματική παρέμβαση αποκαλύπτουν υποκείμενες ανησυχίες, υπογραμμίζοντας πώς η έξυπνη κίνηση του Ισραήλ θέτει υπό αμφισβήτηση τις φιλόδοξες προόδους της Τουρκίας στην Αφρική και στο ευρύτερο τοπίο της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής (MENA).
Συνέπειες για τις Σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας
Οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας, ήδη τεταμένες λόγω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη Γάζα και ιστορικών σημείων τριβής όπως το περιστατικό του Mavi Marmara το 2010, αντιμετωπίζουν περαιτέρω επιδείνωση από αυτή την εξέλιξη – αλλά προς όφελος του Ισραήλ.
Η Τουρκία έχει τοποθετηθεί ως βασικός παίκτης στη Σομαλία από το 2011, επενδύοντας δισεκατομμύρια σε υποδομές, στρατιωτικές βάσεις και ανθρωπιστική βοήθεια ως μέρος της στρατηγικής της «Ανοίγματος στην Αφρική». Η ναυτική βάση της Άγκυρας στη Μογκαντίσου, ενισχύει την παρουσία της στην Ερυθρά Θάλασσα, επιτρέποντας προβολή ισχύος και οικονομικούς δεσμούς σε όλη την ήπειρο.
- Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ, ωστόσο, διαταράσσει έξυπνα αυτή την αφήγηση, ευθυγραμμίζοντας με μια αποσχισθείσα οντότητα που ελέγχει το Μπερχέρα, ένα λιμάνι που διαχειρίζεται η DP World των ΗΑΕ και τώρα ενδεχομένως ανοιχτό σε ισραηλινά στρατιωτικά και εμπορικά συμφέροντα.
Η αντίδραση του Νταβούτογλου, τονίζει την ευπάθεια της Τουρκίας: προειδοποιεί για περικύκλωση της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας και της ίδιας της Τουρκίας, ενώ προτείνει απεγνωσμένα μέτρα όπως η πρόσκληση Σομαλών ηγετών στην Άγκυρα, ο διορισμός απεσταλμένων και ο συντονισμός με περιφερειακές δυνάμεις για να εμποδίσει περαιτέρω αναγνωρίσεις.
Αυτή η αμυντική στάση εκθέτει αμφιβολίες για την ικανότητα της Τουρκίας να διατηρήσει την επιρροή της. Αν η αυτονομία της Σομαλιλάνδης κερδίσει έδαφος – ενδεχομένως προσελκύοντας συμμάχους όπως η Αιθιοπία ή ακόμη και σιωπηρή υποστήριξη από τις ΗΠΑ υπό τον Πρόεδρο Τραμπ – οι επενδύσεις της Τουρκίας στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Σομαλίας μπορεί να κλονιστούν, διακινδυνεύοντας συγκρούσεις δια αντιπροσώπων που θα τεντώσουν υπερβολικά τους πόρους της Άγκυρας.
- Η κίνηση του Ισραήλ, χρονισμένη εν μέσω των εντάσεων στη Γάζα, εκμεταλλεύεται έξυπνα την υπερέκταση της Τουρκίας, από τη Λιβύη μέχρι τη Συρία, αναγκάζοντας τον Ερντογάν σε αντιδραστική λειτουργία.
Ενώ βραχυπρόθεσμες κλιμακώσεις όπως διακοπή εμπορίου ή διπλωματικές απεκλήσεις μπορεί να συμβούν, η μακροπρόθεσμη επίδραση αμφισβητεί τις νεο-οθωμανικές φιλοδοξίες της Τουρκίας, καθώς οι περιφερειακές συμμαχίες του Ισραήλ αποδεικνύονται πιο ευέλικτες και αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση ισλαμιστικά προσανατολισμένων δυνάμεων όπως η Άγκυρα.
Ευρύτερο Γεωπολιτικό Τοπίο στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική
Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ αποτελεί μια γεωπολιτικά έξυπνη επέκταση του πλαισίου των Συμφωνιών Αβραάμ, δημιουργώντας ένα δίκτυο μη παραδοσιακών συμμάχων για την ασφάλεια ναυτικών στενών και την αντιμετώπιση αντιπάλων όπως το Ιράν και οι σύμμαχοί του.
- Ο Κόλπος του Άντεν, γειτονεύων με το Στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ, διαχειρίζεται κρίσιμες παγκόσμιες εμπορικές διαδρομές ευάλωτες σε διαταραχές από επιθέσεις Χούθι στην Υεμένη.
- Αποκτώντας βάση στο Μπερχέρα, το Ισραήλ όχι μόνο παρακολουθεί αυτές τις απειλές αλλά και περικυκλώνει βασικούς παίκτες της Ερυθράς Θάλασσας, συμπεριλαμβανομένης της Αιγύπτου και της Σαουδικής Αραβίας, με τρόπο που ενισχύει τη μόχλευσή του χωρίς άμεση αντιπαράθεση.
Αυτή η κίνηση συνδυάζεται με τους δεσμούς του Ισραήλ με τα ΗΑΕ, που διαχειρίζονται το λιμάνι, και μπορεί να προωθήσει τριμερή συνεργασία, απομονώνοντας περαιτέρω αποκλίνοντες όπως η Τουρκία και το Κατάρ.
Ο χαρακτηρισμός της αναγνώρισης από τον Νταβούτογλου ως μέρους ενός «ιμπεριαλιστικού σχεδίου» για τον κατακερματισμό του ισλαμικού κόσμου υπογραμμίζει ακούσια την επιτυχία του Ισραήλ στην εκμετάλλευση περιφερειακών διαιρέσεων.
Οι εκκλήσεις του να εμπλακούν η Αφρικανική Ένωση, ο Οργανισμός Ισλαμικής Συνεργασίας και ο Αραβικός Σύνδεσμος αντανακλούν φόβο ότι οι πρόοδοι της Τουρκίας – όπως πωλήσεις drones στο Σαχέλ ή βάσεις στη Βόρεια Αφρική – μπορεί να υπονομευθούν από το μοντέλο του Ισραήλ στοχευμένης, υψηλού αντίκτυπου διπλωματίας.
- Στη MENA, αυτό θέτει υπό αμφισβήτηση τον ρόλο της Τουρκίας ως αντίβαρου στις μοναρχίες του Κόλπου· για παράδειγμα, στη Λιβύη, όπου η Άγκυρα υποστηρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης, οι δεσμοί Ισραήλ-Σομαλιλάνδης μπορεί να ενθαρρύνουν αντίπαλες φατρίες που υποστηρίζονται από τα ΗΑΕ ή την Αίγυπτο.
Ευρύτεροι κίνδυνοι κατακερματισμού, όπως στο Σουδάν ή την Υεμένη, παίζουν στα δυνατά σημεία του Ισραήλ σε πληροφορίες και εξαγωγές τεχνολογίας, ενώ οι ιδεολογικές δεσμεύσεις της Τουρκίας σε παν-ισλαμική ενότητα φαίνονται όλο και πιο κενές εν μέσω των δικών της αντιπαραθέσεων με αραβικά κράτη.
Σε παγκόσμια κλίμακα, η ευθυγράμμιση με τη Σομαλιλάνδη τοποθετεί το Ισραήλ ευνοϊκά με δυτικές δυνάμεις διστακτικές ως προς την πλήρη ενότητα της Σομαλίας, ενδεχομένως επηρεάζοντας την πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ.
Αυτή η έξυπνη στρατηγικά κίνηση, αμφισβητεί την ικανότητα της Τουρκίας να διατηρήσει τις πολυμέτωπες εμπλοκές της, καθώς οικονομικές πιέσεις στο εσωτερικό και ανταγωνισμός από την Κίνα στην Αφρική διαβρώνουν την ορμή της.
- Τελικά, το τοπίο μετατοπίζεται προς μια πιο κατακερματισμένη αλλά ισραηλοκεντρική τάξη, όπου στρατηγικά λιμάνια και συμμαχίες υπερτερούν ευρέων αλλά εύθραυστων ιδεολογικών εκστρατειών.
Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ αποτελεί ένα γεωπολιτικά έξυπνο χτύπημα που όχι μόνο εξασφαλίζει ζωτικά στρατηγικά περιουσιακά στοιχεία αλλά και υπονομεύει άμεσα τις περιφερειακές προόδους της Τουρκίας, αναγκάζοντας την Άγκυρα σε αμφιβολία και άμυνα.
Η ανήσυχη αντίδραση του Νταβούτογλου, αποκαλύπτει τις ρωγμές στην εκτεταμένη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας, τονίζοντας πώς η ευέλικτη διπλωματία του Ισραήλ υπερτερεί πιο ιδεολογικών προσεγγίσεων.
Καθώς η MENA και η Βόρεια Αφρική εξελίσσονται εν μέσω συνεχιζόμενων συγκρούσεων, αυτή η κίνηση μπορεί να προαναγγέλλει μια νέα εποχή ισραηλινής επιρροής, αμφισβητώντας αν η Τουρκία μπορεί να ανακτήσει τη θέση της ή αν οι φιλοδοξίες της θα περιοριστούν από τέτοιες στρατηγικά υπολογισμένες κινήσεις.
* Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
________________________________
Αναρτήθηκε από τον Στρατηγό κ. Αθαν. Καραντζίκο