Ο Χάρολντ Χαμ ένας από τους κορυφαίους επενδυτές πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ, και πρόσωπο-κλειδί σε ενεργειακά παιχνίδια (πηγή: el.wikipedia.org/ wiki/David Shankbone)
Σε μια ενδιαφέρουσα ανάλυσή του ο έγκυρος αναλυτής θεωρεί πως αιτία της αντιπαράθεσης στη Συρία υπήρξαν οι αγωγοί. Ο Άσαντ προέκρινε τη διέλευση από το συριακό έδαφος του αγωγού φυσικού αερίου Ιράν-Ιράκ-συριακά παράλια και από εκεί στη Δύση κάτι που ενοχλούσε σφόδρα τις άλλες δυνάμεις της περιοχής αλλά και τις ΗΠΑ.
Η εναλλακτική οδός ήταν το αέριο του Κατάρ και της Σαουδικής Αραβίας να καταλήγει με αγωγό στη Συρία και από εκεί είτε θα όδευε προς τα συριακά παράλια, είτε μέσω Τουρκίας θα το προμηθευόταν η Δύση. Έτσι, το ρόλο της προβολής σκληρής ισχύος κατά του Άσαντ ανέλαβε η Τουρκία, χρηματοδοτούμενη από το Κατάρ και την Σαουδική Αραβία με την πολιτική υποστήριξη του Ισραήλ και των ΗΠΑ.
Αυτή η τάση επικράτησε.
Και τώρα;
Τώρα το ερώτημα είναι μέσω ποιας διαδρομής το αέριο θα φθάνει στην Ευρώπη;
Η επικρατούσα άποψη που θα διευκολύνει και τη διαφορετική προσέγγιση γεωπολιτικών προβλημάτων είναι «το αέριο από το Μπανιάς της Συρίας να μεταφέρεται στο Ακρωτήριο του Αγίου Ανδρέα στην Κύπρο και από εκεί ένας άλλος αγωγός να το μεταφέρει στο Γιουμουρταλίκ, στον κόλπο των Αδάνων».
Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε προβλήματα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Οι ίδιες, λοιπόν, πληροφορίες φέρουν τον Ερντογάν να αποσύρει την Τουρκία από εγγυήτρια δύναμη της Κύπρου σε περίπτωση που ευοδωθεί το σενάριο.
Πηγή των πληροφοριών αυτών είναι ο αντιπρόεδρος του CHP Οζγκιούρ Καραμπάτ (Özgür Karabat) ο οποίος σχολίασε ότι «γίνονται σχέδια να μετατραπεί η Τουρκία σε αυταρχικό καθεστώς για γεωπολιτικά οφέλη» Λες και δεν είναι αυταρχικό καθεστώς η Τουρκία και θα γίνει με τα σχέδια αυτά.
Σχολιαστές αποδίδουν αντιπολιτευτική σκοπιμότητα στον κ. Καραμπάτ. Οι δηλώσεις του, λένε, έχουν σχέση με την έμμεση καταγγελία μιας άτυπης συμφωνίας Τραμπ-Ερντογάν την οποία ακολουθεί και η ΕΕ και ένδειξη αυτής της συμφωνίας είναι η απουσία παντελούς αντίδρασης της Δύσης στις τελευταίες αντιδημοκρατικές εξελίξεις στην Τουρκία.
Το παραπάνω σενάριο στην οικονομική υλοποίησή του έχει και ένα πρόσωπο, πολύ κοντά στον Τραμπ.
Ο Χάρολντ Χαμ είναι ένας από τους κορυφαίους επενδυτές πετρελαίου και φυσικού αερίου στις ΗΠΑ. Ήταν αντίθετος με τον Ομπάμα και χρηματοδοτούσε τους αντιπάλους του. Εμφανίστηκε ξανά στο προσκήνιο. Στις αρχές Απριλίου, οργάνωσε μια συγκέντρωση υποστήριξης του Τραμπ στο Μαϊάμι στην οποία συμμετείχαν πολλοί εκπρόσωποι πετρελαϊκών και άλλων ενεργειακών εταιρειών και συγκέντρωσε περισσότερα χρήματα από όσα έδωσε στον Αμερικανό πρόεδρο ο Ίλον Μασκ.
Κατά τον Καραμπάτ «έχει υπογραφεί συμφωνία κοινής δράσης μεταξύ της εταιρείας του Χαμ, Continental Resources, της TransAtlantic Petroleum με έδρα το Τέξας και της κρατικής εταιρείας της Τουρκίας TPAO. Οι τρεις εταιρείες θα κάνουν έρευνες για εντοπισμό και εξόρυξη σχιστολιθικού πετρελαίου στο Ντιγιαρμπακίρ και την Ανατολική Θράκη».
Ο Χάρολντ Χαμ έχει –κατά τον Καραμπάτ πάντα– πολύ στενές σχέσεις και με το Ισραήλ. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες στο έργο των αγωγών φυσικού αερίου που θα κατασκευαστούν στην περιοχή και συνεργάζεται με το AKP εδώ και καιρό.
Τα εκτιμώμενα αποθέματα στις προαναφερθείσες περιοχές είναι αξίας 350 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Είναι σαφές πως από την εξέλιξη αυτού του σχεδίου επέρχεται και μια μόχλευση του Κυπριακού για την οποία θα είναι ενήμερος ο πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης. Κάποιες από τις επισκέψεις του, ιδιαιτέρως εκείνη στις ΗΠΑ, δεν ήταν ευκόλως εξηγήσιμες με βάση την επικαιρότητα της χρονικής συγκυρίας που πραγματοποιήθηκαν. Ούτε και η συναίνεση που επιτεύχθηκε στην πενταμερή.
Τα εύλογα ερωτήματα είναι γιατί ο αγωγός πρέπει να κατευθυνθεί προς την Κύπρο πριν καταλήξει στην Τουρκία, αφού θα μπορούσε να προχωρήσει η χάραξή του από τη στεριά προς βόρεια και γιατί δεν χαράσσεται η διαδρομή του από Κατάρ, Σαουδική Αραβία και μέσω Ιορδανίας να καταλήγει στο Ισραήλ. Αλλά αυτά θα φανούν στην πορεία της εξέλιξης των γεγονότων.
Μια απευθείας χάραξη του αγωγού προς την Τουρκία θα εξαρτούσε απολύτως την Δύση από τις επιθυμίες της Άγκυρας ενώ η διακλάδωση του αγωγού προς την Κύπρο θα παρείχε εναλλακτική τροφοδότηση της Ευρώπης σε περίπτωση και η Τουρκία επιχειρήσει να διακόψει την ροή.
Κατά τα άλλα, μια ισραηλινή αεροπορική επιδρομή κατά τουρκικής βάσης στη Συρία, με πέντε Τούρκους μηχανικούς νεκρούς και δεκάδες απώλειες μεταξύ των Σύρων συνεργατών του τουρκικού στρατού αποτέλεσε το επίκεντρο έντονης αντιπαράθεσης Ισραήλ-Τουρκίας με τις δύο πλευρές να προβαίνουν με δηλώσεις.
Στην Τουρκία φαίνεται να πιστεύουν πως ο τουρκικός στρατός μπορεί να φθάσει στο Ισραήλ σε 72 ώρες ενώ το Ισραήλ διά δηλώσεων Νετανιάχου θεωρεί πως μια τουρκική βάση στη Συρία θα απειλούσε την ασφάλειά του και γι’ αυτό δεν θα την επιτρέψει.
Το πώς, παρουσιάζει ενδιαφέρον.
Η ισραηλινή στάση είναι συνεπής και αποφασιστική. Η Τουρκία, με την πολιτική «εμείς και όλοι οι άλλοι», προσπαθεί να επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της, ερχόμενη σε ρήξη με όλες σχεδόν τις περιφερειακές δυνάμεις. Και πλέον το Ισραήλ δεν αρκείται σε διπλωματικά μηνύματα· περνά στις πράξεις.
Παρά την ένταση, η Άγκυρα φαίνεται να επιδιώκει αποκλιμάκωση.
Σύμφωνα με πηγές του τουρκικού υπουργείου Άμυνας, τεχνική συνάντηση με Ισραηλινούς αξιωματούχους πραγματοποιήθηκε στο Αζερμπαϊτζάν, με στόχο την αποτροπή περαιτέρω «ανεπιθύμητων περιστατικών» στη Συρία.
Είναι όμως σαφές ότι αυτή η προσπάθεια αποκλιμάκωσης δεν προέρχεται από θέση ισχύος. Η Τουρκία, παγιδευμένη σε οικονομική κρίση, με το κράτος να μετατρέπεται σε κλειστό αυταρχικό σύστημα πληροφόρησης, δεν έχει την ισχύ να αντιπαρατεθεί ευθέως με το Ισραήλ. Αντίθετα, προσπαθεί να συντηρήσει την ψευδαίσθηση σταθερότητας, ειδικά προς εσωτερικό ακροατήριο.