19.8.21

Αφγανιστάν

  Γράφει ο Αντώνης Αντωνάς


Η Αμερικανική Εισβολή στο Αφγανιστάν του Οκτωβρίου- Δεκεμβρίου 2001, αφορμή και κύριο αίτιο της οποίας ήταν η φρικτή τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς, οδήγησε στην στρατιωτική ήττα των Ταλιμπάν και τον έλεγχο της χώρας από τις ΗΠΑ και την Βόρεια Συμμαχία των αντι-ταλιμπάν Μουτζαχεντίν, καθώς και στην εγκαθίδρυση της νόμιμης κυβέρνησης του Μεταβατικού Ισλαμικού Κράτους του Αφγανιστάν υπό τον Χαμίντ Καρζάι. Οι αμερικανικές δυνάμεις και η νόμιμη κυβέρνηση ήλεγχαν την Καμπούλ, καθώς κι άλλες πόλεις της ανατολικής χώρας, στο Σύμφωνο της Βόννης που ακολούθησε στις 5 Δεκεμβρίου αποφασίστηκε η επανίδρυση της χώρας και η δημιουργία μίας μόνιμης στρατιωτικής δύναμης για την υποστήριξη της νόμιμης κυβέρνησης στον ανταρτοπόλεμο, κατά των Ταλιμπάν και της al Qaeda, την ανοικοδόμηση της χώρας σε όλα τα επίπεδα, καθώς και την εκπαίδευση των Αφγανικών Ενόπλων Δυνάμεων και Αστυνομίας. Η ISAF (International Security Assistance Force, Διεθνής Δύναμη Αρωγής για την Ασφάλεια) δημιουργήθηκε στα πλαίσια του Συμφώνου και του ακόλουθου ψηφίσματος του ΣΑ 1510 του ΟΗΕ και υπό τον έλεγχο της Βορειο-Ατλαντικής Συμμαχίας.
Την μεγάλη δύναμη της ISAF συνιστούσαν οι Αμερικάνοι, οι οποίοι είχαν και τον απόλυτο λόγο στην ηγεσία συνεισφέροντας εξάλλου σε πάνω από τους μισούς στρατιωτικούς, ακολουθούσαν οι Βρετανοί, Καναδοί, Αυστραλοί, Γάλλοι και Γερμανοί. Όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ συνεισέφεραν στην σύσταση της ISAF, καθώς και συμμαχικά κράτη του ΝΑΤΟ, όπως η Αυστρία, η Αρμενία, η Σουηδία η Αυστραλία, το Αζερμπαϊτζάν, η Κορέα, η Σιγκαπούρη, τα Εμιράτα, μεταξύ άλλων.

Η ελληνική συμμετοχή στο Αφγανιστάν ξεκινάει στις 15 Ιανουαρίου 2002 με απόφαση του ΚΥΣΕΑ να εγκρίνει την ανάπτυξη ελληνικών δυνάμεων στην χώρα στα πλαίσια των διεθνών της υποχρεώσεων ως πλήρες μέλος του ΟΗΕ και του ΝΑΤΟ. Μέσα Φεβρουαρίου είχε συστηθεί η Ελληνική Δύναμη Αφγανιστάν (ΕΛΔΑΦ) η οποία περιλάμβανε τον Ελληνικό Λόχο Μηχανικού Ειρηνευτικών Αποστολών (ΕΛΜΧΕΑ), με σημαντική συνεισφορά στην ανοικοδόμηση της χώρας, τμήματα υποστήριξης και ασφάλειας, κυρίως από ανθρώπους των Ειδικών Δυνάμεων, δύο αεροσκάφη C-130 για εκτέλεση αερομεταφορών με βάση το Καράτσι του γειτονικού Πακιστάν, όπου και βρίσκονταν επίσης το Εθνικό Τμήμα για την Υποστήριξη των Επιχειρήσεων (National Support Element – NSE), τέλος ένας μικρός αριθμός από Έλληνες Αξιωματικούς που έδρασαν ως επιτελείς και σύνδεσμοι στα επιτελεία της ISAF. Η συνολική δύναμη της ΕΛΔΑΦ έφτανε τα 175 στελέχη. Ο αρχικός στόχος ήταν η διατήρηση της δύναμης στην χώρα για τρεις μήνες, με την παραμονή της να παρατείνεται μέχρι και λίγους μήνες πριν την οριστική αποχώρηση των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων τον Αύγουστο 2021.

Η όλη δύναμη υπάγονταν επιχειρησιακά στο Πολυεθνικό Συγκρότημα ΜΧ (MNEG- MULTINATIONAL ENGINEERING GROUP) μαζί με το βρετανικό, γερμανικό, ιταλικό και ισπανικό τμήμα Μηχανικού.

Σκοπός της ΕΛΔΑΦ ήταν πρώτα από όλα η στήριξη της αφγανικής κυβέρνησης στην ανοικοδόμηση και ανασυγκρότηση της χώρας, με εκτέλεση σημαντικών τεχνικών έργων και παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στον αφγανικό λαό, την περαιτέρω συνεργασία με τις άλλες συμμαχικές δυνάμεις, την εκπαίδευση των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων, καθώς και την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας. Βασικός εθνικός περιορισμός ήταν η μη ανάπτυξη ελληνικών δυνάμεων εκτός Καμπούλ, με την ΕΛΔΑΦ να εγκαθίσταται κατά κύριο λόγο στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Καμπούλ, καθώς και σε διάφορα νοσοκομεία της πόλης.

Την περίοδο 2005-07 αναπτύχθηκε στο Διεθνές Αεροδρόμιο της Καμπούλ το ελληνικό 299 Κινητό Χειρουργικό Νοσοκομείο Εκστρατείας (ΚΙΧΝΕ), Ιατρονοσηλευτική Μονάδα 30 κλινών και δύναμης 47 στελεχών και την συνεισφορά Αλβανίας, Κροτατίας, πΓΔΜ, Βουλγαρίας και Ουγγαρίας. Παρείχε υποστήριξη σε ΕΛΔΑΦ, ISAF, αλλά και σε Αφγανούς πολίτες, αλλά κι εκπαίδευση σε Αφγανούς ιατρούς.

Με τις αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ το 2009 και 2011 η ΕΛΔΑΦ μετασχηματίστηκε σε ένα Τάγμα Ειδικής Συνθέσεως Αφγανιστάν (ΤΕΣΑΦ) δύναμης 122 στελεχών, επιφορτισμένο με την εκτέλεση έργων υποδομής στο Αεροδρόμιο της Καμπούλ, την διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας και την εκπαίδευση των Αφγανών στελεχών. Το Τάγμα συνόδευαν 32 Αξιωματικοί μοιρασμένοι στα επιτελεία της ISAF, δύο ιατρικές ομάδες των 8 ατόμων, καθώς κι 7 στελέχη της ΠΑ ως εκπαιδευτές μεταγωγικών C-27 ως επίγειο στοιχείο για την υποστήριξη της οργάνωσης της Αφγανικής Μοίρας Μεταγωγικών C-27. Επίσης η ΠΑ ανέλαβε την μεταφορά προσωπικού και υλικού με πτήσεις C-130 μεταξύ Καμπούλ και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Άλλα 28 στελέχη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων επάνδρωναν το Στρατηγείο της ΝΑΤΟϊκής SEEBRIG (South-Eastern Europe Brigade), η οποία και είχε αναλάβει την Διοίκηση της Πολυεθνικής Ταξιαρχίας της Καμπούλ (ΚΜΝΒ) το 2006. Περίπου 3.3 χιλιάδες στελέχη των ΕΕΔ υπηρέτησαν συνολικά στην ΕΛΔΑΦ και την ΤΕΣΑΦ, με χρόνο παραμονής στην κεντροασιατική χώρα από 3 μέχρι μέγιστο 6 μήνες, υπό δύσκολες κι επικίνδυνες συνθήκες.

Τον Νοέμβριο 2005 δύο Έλληνες της δύναμης τραυματίστηκαν στην διάρκεια διπλής επίθεσης στην Καμπούλ, όταν φάλαγγα επτά Ελληνικών στρατιωτικών οχημάτων δύναμης 120 στελεχών δέχθηκε ενέδρα επιστρέφοντας από επίσκεψη σε σχολείο στα περίχωρα της Καμπούλ.

Στις 15 Απριλίου 2012, Κυριακή του Πάσχα, η ΝΑΤΟϊκή βάση της Καμπούλ δέχθηκε επίθεση από τους Ταλιμπάν με ελαφρά και ΑΤ όπλα το μεσημέρι σε αρκετά σημεία, μεταξύ αυτών και στον ελληνικό και τουρκικό τομέα ευθύνης, στόχοι υπήρξαν επίσης το Στρατηγείο του ΝΑΤΟ και οι πρεσβείες ΗΠΑ, ΗΒ και Γερμανίας. Άμεσα 20 Έλληνες Καταδρομείς παρενέβησαν, απαντώντας άμεσα στα πυρά, βγήκαν έξω από την μονάδα για να δεχθούν πυρά από τους Ταλιμπάν με αποτέλεσμα να συμπτυχθούν πάλι εντός στρατοπέδου. Άμεσα ήρθε ενίσχυση από μία διμοιρία της τουρκικής αποστολής και 25 Αφγανών στρατιωτών, μετά από μιάμιση ώρα σκληρής μάχης οι Ταλιμπάν αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Οι Ταλιμπάν έχασαν 36 άνδρες, αντίθετα δεν υπήρξε καμία απώλεια από την ελληνική και συμμαχική πλευρά. Η εξαιρετική αντίδραση των Ελλήνων Καταδρομέων και η στάση τους κατά την κοινή ελληνοτουρκική δράση κατά των Ταλιμπάν οδήγησε τον ίδιο τον Τούρκο Δκτη του ΝΑΤΟϊκού Στρατοπέδου να συγχαρεί την ελληνική δύναμη.

Τις περιόδους δε από Δεκέμβριο 2005 μέχρι Μάρτιο 2006 και Απρίλιο μέχρι και Οκτώβριο 2010 η Ελλάδα είχε αναλάβει την ευθύνη διοίκησης, οργάνωσης και λειτουργίας του του Διεθνούς Αεροδρομίου της Καμπούλ (ΚΑΙΑ), αποστολή που εκτέλεσε με απόλυτη επιτυχία. Παράλληλα η Ελλάδα προσέφερε διάφορα μέσα και υλικά στο Αφγανιστάν, όπως ηλεκτρολογικό εξοπλισμό, Η/Υ, οχήματα, μηχανήματα καθαρισμού νερού, ασθενοφόρο, ιατρικό εξοπλισμό, κλπ, ενώ διένειμε στολές, τζάκετ και μερίδες ξηράς τροφής στα σχολεία της Καμπούλ στα πλαίσια της ανθρωπιστικής βοήθειας. Τέσσερις Αφγανοί μαθητές εισέρχονται ετησίως στις ανώτατες στρατιωτικές σχολές της Ελλάδας από το 2010.
Στα έργα υποδομής της ελληνικής δύναμης συμπεριλαμβάνονται η κατασκευή και διάνοιξη οδών και γεφυρών, κατασκευές σε στρατιωτικά κτήρια της ISAF, σε έργα εντός του Αεροδρομίου, στην κατασκευή σημαντικών έργων κοινής ωφέλειας, την εκκαθάριση ναρκοπεδίων, στην εκπαίδευση του αφγανικού Μηχανικού, καθώς και την συνεκπαίδευση με άλλες ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις Μηχανικού.

Τελικά το ΤΕΣΑΦ επαναπατρίστηκε πλήρως τον Νοέμβριο 2012, στα πλαίσια περικοπής των δαπανών του ΥΠΕΘΑ, αφήνοντας πίσω τους 7 εκπαιδευτές στελέχη της ΠΑ για την εκπαίδευση των Αφγανών πιλότων C-27, άλλοι 4 Έλληνες επιτελικοί παρέμειναν με την χώρα να έχει συνολική δύναμη στο Αφγανιστάν 11 άτομα.
Τον Ιανουάριο 2015 η ISAF μετονομάστηκε σε RS (Resolute Support Mission, Αποστολή Αποφασιστικής Υποστήριξης), με την Ελλάδα να διατηρεί την δύναμη των 11 ατόμων. Η δύναμη μειώθηκε περαιτέρω με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού, τους τελευταίους μήνες πριν την οριστική αποχώρηση των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων 4 στελέχη παρέμεναν στην χώρα, 2 του ΕΣ και 2 της ΠΑ, τα οποία και αποχώρησαν ένα μήνα πριν την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν.

Συνολικά η ελληνική συμμετοχή υπήρξε κατ' εξοχή ανθρωπιστική και ειρηνική, με τους Έλληνες στρατιώτες να έχουν γίνει ιδιαίτερα αγαπητοί στον αφγανικό λαό για την στάση τους και την συνεισφορά τους στην ταλαιπωρημένη αυτή χώρα, που πλέον με την οριστική αποχώρηση των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων βυθίζεται ξανά στο χάος και την φρίκη, με τους Ταλιμπάν να έχουν καταστεί πρακτικά πλέον κύρια εξουσία στο σύνολο της χώρας, καθώς και στην ίδια την πρωτεύουσα Καμπούλ.

Μεταξύ των Αφγανών που συνεργάστηκαν με την ΝΑΤΟϊκή δύναμη, καθώς και στην ανοικοδόμηση της χώρας υπάρχουν και οι Αφγανοί διερμηνείς των ελληνικών δυνάμεων. Το σύνολο αυτών των ανθρώπων κινδυνεύουν άμεσα από την επέλαση των Ταλιμπάν, όπως τα δυτικά κράτη φροντίζουν για την εκκένωση των Αφγανών συνεργατών τους παράλληλα με τους πολίτες τους στο Αφγανιστάν, έτσι και η Ελλάδα έχει την ηθική υποχρέωση να διασώσει αυτούς τους ανθρώπους από τα νύχια των Ταλιμπάν.