Κατά την εκτίμησή μου ο καθηγητής κ. Λουκάς Τσούκαλης, όπως έδειξε πρόσφατο άρθρο του ("Εμείς, η Τουρκία και οι Συμπληγάδες" Καθημερινή, 26-1-2020), αντιπροσωπεύει την κατευναστική σχολή σκέψης ως προς την ακολουθητέα εξωτερική πολιτική της Ελλάδος. Θα καταγράψω τα σχόλια μου σε σημεία του άρθρου του.
Γράφει λοιπόν: «Δεν έχει μόνο ο Ερντογάν το μονοπώλιο ενεργειών που τείνουν να προκαλούν την απέναντι πλευρά, αλλά σίγουρα το κάνει με πολύ πιο επιθετικό και προκλητικό τρόπο!». Υπονοεί ότι και η Ελλάδα κάνει προκλητικές κινήσεις! Πρόκειται για αβάσιμη ισοπεδωτική εξίσωση. Η Ελλάδα απαντάει με νόμιμο τρόπο και προσπαθεί, συνήθως αντανακλαστικά, να δημιουργεί συμπράξεις με χώρες όπως η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ που υφίστανται και αυτές επιθετικές ή αποσταθεροποιητικές δράσεις της Τουρκίας.
Η Τουρκία σταθερά και μονίμως τις τελευταίες δεκαετίες αντιμάχεται τα ελληνικά συμφέροντα παντού. Η Ελλάδα, μάλιστα, επιδιώκοντας ειρηνική γειτονία, έχει "θέσει στο αρχείο" τις μεθοδευμένες και απάνθρωπες τουρκικές ενέργειες κατά του Ελληνισμού στην Τουρκία, στην Κύπρο και κατά ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Η παραπάνω προβληματική θέση του κ. Τσούκαλη επανέρχεται επικριτικά για την Ελλάδα όταν γράφει για την «στενόχωρα μικρή απόσταση που χωρίζει την αυτοσυγκράτηση με στόχο τη διατήρηση της ειρήνης, από την υποχωρητικότητα που μπορεί να διαβάσει λάθος η απέναντι πλευρά (Τουρκία) και συνάμα να καταγγείλουν με πάθος οι δικοί μας κατ’ επάγγελμα πατριώτες».
Η Ελλάδα δεν έχει "Γκρίζους Λύκους"
Με όσα παράνομα και επιθετικά έχουν πράξει κατά του Ελληνισμού οι Τούρκοι, δεν υπάρχει οιασδήποτε σύγκριση με τις νόμιμες και αμυντικές αντιδράσεις της Ελλάδας. Κάποιοι μάλλον ζουν σε άλλο πλανήτη! Έχει άραγε η Ελλάδα "Γκρίζους Λύκους", ή πολιτικούς που ασκούν φραστικό “μπούλινγκ”; Ο Τούρκος Πρόεδρος π.χ. έχει δηλώσει πως θα κάνουν στους Έλληνες αυτά που έκαναν στους προγόνους τους στη Σμύρνη το 1922, θα τους ρίξουν στη θάλασσα.
Γράφει επίσης ότι «οι γείτονες βάζουν περισσότερα θέματα στο τραπέζι, όπως χωρικά ύδατα, εναέριος χώρος, αποστρατιωτικοποίηση των Δωδεκανήσων, τώρα πλέον και τις λεγόμενες γκρίζες ζώνες. Μερικά τουλάχιστον απ’ αυτά φαίνεται να τα έχουν βάλει για να τα αποσύρουν μετά, ζητώντας ανταλλάγματα». Ο κ. Τσούκαλης δεν γνωρίζει ότι για όλες τις μονομερείς αυθαίρετες τουρκικές διεκδικήσεις η Ελλάδα έχει τεκμηριωμένες απαντήσεις;
Δεν συζητάς την ιδιοκτησία σου με τον γείτονά σου που τη διεκδικεί παράνομα! Αν έχει νόμιμα δικαιώματα ας πάει στο Διεθνές Δικαστήριο. Οι αλληλοεπικαλυπτόμενες περιοχές διεκδικήσεων υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ (αφότου αυτή θα θεσπιστεί) αποτελούν διαφορές που πρέπει να επιλυθούν με νόμιμο τρόπο. Η Ελλάδα το πρότεινε ήδη από το 1975 και η Τουρκία έκτοτε το αρνείται, ή θέτει απαράδεκτες προϋποθέσεις πακέτου συνεκδίκασης με τις μονομερείς διεκδικήσεις της κατά της Ελλάδος!
Αυτό που δεν ομολογεί –ως θα όφειλε ο κ. Τσούκαλης– είναι ότι από το 1977 ως το 1981 (πρωτόκολλο Βέρνης 1976) και από το 1999 (Σύνοδος Ελσίνκι) έως πρόσφατα (αλλά και ενδιαμέσως 1988-1997) έχει διεξαχθεί διάλογος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ο οποίος επιβεβαίωσε την τεράστια διάσταση απόψεων των δύο πλευρών. Όταν λοιπόν προτείνει «διάλογο, διαπραγμάτευση και στο τέλος του δρόμου διεθνή διαιτησία», γιατί αποφεύγει να μνημονεύσει όλες τις άγονες προσπάθειες, όπως και τις προσφυγές της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο (1976-1978) που δεν μπόρεσε να επιλύσει το θέμα, λόγω της μη συναίνεσης της Τουρκίας;
Ως προς την προτεινόμενη από τον ίδιο για το μέλλον λύση της διαιτησίας, δεν είναι η προσφορότερη. Η προσφυγή στη Χάγη παρέχει (με βάση την πάγια νομολογία του) σαφώς περισσότερα εχέγγυα (όχι πλήρως βέβαια) για ορθή εφαρμογή και ερμηνεία του διεθνούς δικαίου.
Ως προς ένα νέο κύκλο διαπραγμάτευσης που προτείνεται, αυτός πρέπει να γίνει υπό τον όρο ότι η Άγκυρα θα αποσύρει τις παράνομες μονομερείς επεκτατικές διεκδικήσεις της. Ποιον ωφελεί η πάροδος του χρόνου με τα θαλάσσια θέματα ανεπίλυτα και την Ελλάδα να μην εφαρμόζει επί 40 χρόνια νόμιμα δικαιώματά της; Η Τουρκία εδραιώνει και διευρύνει συνεχώς τις παράνομες διεκδικήσεις της, ενώ ενισχύει την πολεμική της μηχανή για να επιβάλει τις θέσεις της στην Ελλάδα με τη συνεχή απειλή πολέμου. Ταυτόχρονα διεθνώς εμπεδώνεται άποψη για τη "μοναδικότητα" της γεωγραφίας του Αιγαίου με σκοπό την εξαίρεσή του από τις ορθόδοξες ρυθμίσεις του Δικαίου της Θάλασσας.
Τέτοιο είναι π.χ. το άρθρο 121.2. για τα ισότιμα δικαιώματα των νησιών με τις ηπειρωτικές ακτές που έχουν επικυρώσει όλα σχεδόν τα παράκτια κράτη, αλλά αρνείται πεισματικά να αποδεχθεί η Τουρκία, αν και δεσμεύεται, λόγω της μετατροπής του κανόνα αυτού και σε εθιμικό κανόνα υποχρεωτικό για όλους.
Ποιες χαμένες ευκαιρίες
Ισχυρίζεται επίσης ο κ. Τσούκαλης ότι «στο παρελθόν χάσαμε ευκαιρίες να κλείσουμε τις διμερείς εκκρεμότητες, όταν η συγκυρία ήταν πολύ πιο ευνοϊκή για μας, επειδή φοβήθηκαν αυτοί που ήταν τότε στην εξουσία, το πολιτικό κόστος που θα συνεπαγόταν ένας συμβιβασμός. Αλλά η καθυστέρηση συνεπάγεται τεράστιο κόστος για όλη τη χώρα... ενώ ο χρόνος σίγουρα δεν λειτουργεί υπέρ ημών».
Ας προσδιορίσει, όμως, αυτές τις χαμένες ευκαιρίες ο κ. Τσούκαλης και ποιος ευθύνεται γι’ αυτές! Η Τουρκία τα θέλει όλα, αμφισβητεί θεμελιώδεις διατάξεις του εθιμικού και του συμβατικού δικαίου, αρνείται ουσιαστικά δικαστική επίλυση, καθώς θέτει απαγορευτικές προϋποθέσεις που μας στερούν βασικά κυριαρχικά δικαιώματα και ανατρέπουν διεθνείς συνθήκες.
Επανειλημμένα έγιναν διάλογοι με μηδενικό ή ελάχιστο αποτέλεσμα. Γιατί ο κ. Σημίτης το 2002-03 δεν προχώρησε σε συμφωνία; Η Τουρκία συνεχώς διεύρυνε τις διεκδικήσεις της και κυρίως τη στρατιωτική πίεση για να μας γονατίσει! Βεβαίως, αν δώσουμε ό,τι θέλει, ίσως ηρεμήσει (για λίγο), μέχρι την επόμενη φάση υλοποίησης των σχεδίων της.
Υποβαθμίζει ή λησμονεί ο κ. Τσούκαλης τις γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις των χριστιανικών πληθυσμών της Ανατολής (1913-1924), από την Τουρκία; Το σταδιακό ξεκλήρισμα των Ρωμιών της Πόλης (1942, 1955, 1964-5) την μη εφαρμογή αυτοδιοίκησης στην Ίμβρο και Τένεδο και την εκδίωξη των εκεί Ελλήνων; Την εισβολή και κατοχή για 46 χρόνια τώρα στην Κύπρο και την εκεί νέα εθνοκάθαρση (200.000 εκτοπισμένοι) και τον παράνομο εποικισμό; Παραβλέπει το ξεδίπλωμα της αμφισβήτησης του καθεστώτος στο Αιγαίο από το 1973 ως σήμερα; Με τον δήμιό σου δεν συζητάς, ανθίστασαι ή τον αδρανοποιείς! Αυτό τουλάχιστον πράττουν οι αξιοπρεπείς.
Ας θέσουμε κόκκινη γραμμή
Διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις άφησαν τη χώρα μας τελευταία (149η) παγκοσμίως από τις παράκτιες χώρες σε θαλάσσια δικαιώματα! Υπέκυπταν σιωπηρά στο παράνομο casus belli της Τουρκίας! Άφησαν να τους οδηγεί το φοβικό σύνδρομο απέναντι στην Τουρκία που θέριεψε από το 1922 με θλιβερούς σταθμούς το 1974, το 1996, το 1997 κλπ.
Φυσικά ο χρόνος λειτουργεί σε βάρος μας, όταν αδρανούμε και αφήνουμε την πρωτοβουλία των κινήσεων στον αδηφάγο Τούρκο. Όταν επιτρέπουμε να θεωρείται το Αιγαίο ειδική γεωγραφική περιοχή γιατί πολλά από τα νησιά βρίσκονται κοντά στην Τουρκία. Πρέπει να προβάλλουμε την αρχιπελαγική δομή του ως θετική για μας "συναφή περίσταση", που επιβάλλει τη διασφάλιση της συνοχής και ενότητας του νησιωτικού συμπλέγματος με τον ελληνικό ηπειρωτικό κορμό και τη μη παρεμβολή περιοχής ξένων κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Βεβαίως, η Ελλάδα σέβεται και διευκολύνει τη διεθνή ναυσιπλοΐα και υπέρπτηση στο Αιγαίο, αλλά δεν μπορεί να ενδώσει στις απαιτήσεις της Τουρκίας που δηλώνει σε πλήρη αντίθεση με το δίκαιο και τη νομολογία ότι τα νησιά δεν έχουν θαλάσσιες ζώνες και ότι κακώς ανήκουν τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου στην Ελλάδα.
Οι «τολμηρές αποφάσεις που χρειάζονται», όπως αναφέρει ο κ. Τσούκαλης, είναι γεγονός, αλλά εντελώς αντίθετα από τον ηττοπαθή τρόπο που το εννοεί! Μακριά μεν από μαξιμαλισμούς, αλλά και μακριά από εγκατάλειψη νόμιμων δικαιωμάτων! Στους πρώτους επιδίδεται η Τουρκία, στη δεύτερη εθίστηκε η Ελλάδα! Ποια συζήτηση και συμβιβασμός να γίνει, όταν η Τουρκία αναιρεί τις θαλάσσιες ζώνες της Κύπρου, της Κρήτης, της Ρόδου κ.λπ. και τέμνει στα δύο το Αιγαίο, στον 25ο Μεσημβρινό, ενώ εγκλωβίζει το Καστελλόριζο;
Το Δίκαιο της Θάλασσας παρέχει πληθωρικά ελευθερίες ανοικτής θάλασσας (ναυσιπλοΐα, υπέρπτηση, υποθαλάσσιους αγωγούς και καλώδια) και στην αιγιαλίτιδα ζώνη την αβλαβή διέλευση. Η Τουρκία, όμως, αμφισβητεί την ίδια την κυριαρχία επί των ελληνικών νησιών του Αιγαίου, όταν η ίδια το 1923 αποποιήθηκε κάθε εδαφική διεκδίκηση πέραν των τριών μιλίων από τις ακτές της.
Εξισώνει την παρωχημένη πλέον αποστρατιωτικοποίηση με μειωμένη κυριαρχία μας επί των νησιών μας, σε σαφή αντίθεση με το γράμμα της Συνθήκης του 1947. Λέμε ναι σε προσφυγή στη Χάγη, αλλά ας αποδεχθεί και η Τουρκία (όπως η Ελλάδα) την υποχρεωτική δικαιοδοσία του Διεθνούς Δικαστηρίου για κάθε διεθνή διαφορά της και ας υπάρξει έτσι αυτόματη αρμοδιότητα των Δικαστηρίου για την εκδίκαση της διαφοράς για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ.
Όχι λάθη του παρελθόντος
Διαζευκτικά μπορεί να υπογραφεί ένα συνυποσχετικό, μετά από διάλογο λίγων μηνών για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας-ΑΟΖ σε όλο το μήκος των θαλασσίων συνόρων μας. Ας μην κάνουμε τα λάθη του παρελθόντος, δηλαδή διερευνητικές με την Τουρκία μετά το 2000 έως σήμερα.
Το εφαρμοστέο δίκαιο πρέπει να είναι το άρθρο 121.2 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (καθεστώς των νησιών) που έχει καταστεί εθιμικό δίκαιο και άρα δεσμεύει και την Τουρκία, καθώς και οι διατάξεις των άρθρων 74 και 83 της ίδιας σύμβασης για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ. Νωρίτερα βέβαια θα πρέπει να έχουμε επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη μας σε 12 ή σε ορισμένα σημεία σε 10 μίλια και να έχουμε ανακηρύξει την ΑΟΖ και την συνορεύουσα ζώνη.
Ας θέσουμε κόκκινη γραμμή στην πρόθεση της Τουρκίας για διμερή πολιτική (μη νομική) συμφωνία ή προσφυγή πακέτο στη Χάγη με βάση τις μονομερείς διεκδικήσεις της. Και ας θυμόμαστε ότι οι (γκρίζοι) λύκοι, ό,τι κι αν φάνε, πάντα πεινασμένοι θα είναι! Καθώς και τη ρήση του Μακιαβέλλι ότι «δεν πρέπει να αφήνεις ένα πρόβλημα να χρονίζει για να αποφύγεις έναν πόλεμο, γιατί, με αυτόν τον τρόπο, ο πόλεμος όχι μόνο δεν αποφεύγεται αλλά μόνον αναβάλλεται εις βάρος σου».
