Ρεπορτάζ: Xρήστος Μαζάνης
Καθώς οι μέρες μετρούν αντίστροφα πια για την αποκάλυψη του καλά κρυμμένου μυστικού του τάφου της Αμφίπολης, τα στόματα των υπευθύνων της ανασκαφής παραμένουν ερμητικά κλειστά.
Οι ανασκαφές από την ΚΗ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων συνεχίζονται με την αφαίρεση χωμάτων από τον προθάλαμο, στον χώρο πίσω από τον τοίχο των Σφιγγών, αλλά και με τη θωράκιση του ταφικού μνημείου και του αμέσως περιβάλλοντος χώρου, για να αποφευχθούν επιπτώσεις από τις όποιες καιρικές συνθήκες.
Μετά και τα σενάρια για το ποιος/ποια ή ποιοι μπορεί να βρίσκονται μέσα στον αρχαίο τύμβο αλλά και περί συλημένου ή ασύλητου ταφικού μνημείου, η υπεύθυνη αρχαιολόγος Κατερίνα Περιστέρη συνεχίζει να κρατά χαμηλούς τόνους περιμένοντας να δείξουν τα ευρήματα και μόνο τι υπάρχει εκεί και όχι οι υποθέσεις.
Αν και οι πληροφορίες που παρουσιάζουν διακεκριμένοι αρχαιολόγοι οι οποίοι σκάβουν ακόμα και στην Αλεξάνδρεια σχετικά με το ποιος μπορεί να είναι θαμμένος στον τάφο συγκλίνουν, οι ειδικοί τονίζουν ότι στην αρχαιολογία «τίποτε δεν είναι απίθανο». Εξαιρετικό ενδιαφέρον όμως έχει και η ιστορία των ανασκαφών στον λόφο Καστά από την εποχή του αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη μέχρι και σήμερα. Αρχαϊκοί και γεωμετρικοί τάφοι που αποκαλύφθηκαν εκεί οδήγησαν πολλούς αρχαιολόγους στο συμπέρασμα πως ο τόπος γύρω από τον λόφο Καστά είναι ένα μεγάλο νεκροταφείο.
Ο αρχαιοφύλακας Αλέξανδρος Κοχλιαρίδης υπήρξε επί 30 χρόνια στενός συνεργάτης του πρωτοπόρου αρχαιολόγου Δημήτρη Λαζαρίδη στις ανασκαφές της Αμφίπολης.
Επίσης, δίπλα στον Δ. Λαζαρίδη δούλεψαν διακεκριμένοι αρχαιολόγοι, όπως η Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη, η Ελένη Τρακοσοπούλου, η Σταυρούλα Σαμαρτζίδου, η Ευτέρπη Μαρκή και η Αλεξάνδρα Χριστοπούλου.
Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του στο zougla.gr ο πρώην αρχαιοφύλακας, «o Δ. Λαζαρίδης έβλεπε τον λόφο Καστά και έλεγε ότι είναι διαφορετικός, ότι είναι ένας μεγάλος τεχνικός τύμβος που πιθανόν καλύπτει ένα ταφικό οικοδόμημα, διαφορετικό από τους άλλους τύμβους που υπάρχουν στην περιοχή. Αν δεν τον είχε βρει ο θάνατος, είμαι σίγουρος ότι θα τον είχε ξεσκεπάσει».
Για την ιστορία, το 1964, ο Δημήτρης Λαζαρίδης κάνει την πρώτη τομή στον λόφο Καστά και εντοπίζει την περίμετρο του ταφικού περιβόλου. Αποκαλύπτει, τότε, 41 μέτρα της περιμέτρου.
Οι ανασκαφές σταμάτησαν για άγνωστο λόγο μετά τον θάνατο του Λαζαρίδη
«Μετά τον εμφύλιο οργίαζε η αρχαιοκαπηλία»
Ο πρώην αρχαιοφύλακας θυμάται ότι «ο τόπος ήταν ακαλλιέργητος από το 1927. Όταν άρχισαν λοιπόν να καλλιεργούν τα χωράφια, έβρισκαν διάφορα αρχαία αντικείμενα. Όλα αρχικά τα μάζευαν σε ένα σχολείο. Αργότερα ήρθαν οι αρχαιολογικές υπηρεσίες και τα πήραν». «Μετά τον εμφύλιο γινόταν χαμός εδώ πέρα. Ανεξέλεγκτα όλα. Δεν μπορούσε να ελέγξει κανείς τους αρχαιοκάπηλους» τονίζει χαρακτηριστικά.
«Όσο θυμάμαι εγώ, ο τύμβος δεν έχει πειραχτεί»
«Ο τύμβος πιστεύω ότι δεν έχει πειραχτεί καθόλου, τουλάχιστον για όσα χρόνια τον θυμάμαι εγώ. Οι αρχαιοκάπηλοι δεν τολμούσαν να πάνε εκεί διότι ήταν πολύ μεγάλος και σε εμφανές σημείο, και θα τους έβλεπαν. Το 1965 που άρχιζε να κάνει τη δεύτερη τομή ο Λαζαρίδης, είχαμε περπατήσει όλον τον λόφο γύρω-γύρω. Δεν υπήρχαν ενδείξεις αρχαιοκαπηλίας» αναφέρει.
«Τώρα αν έχει γίνει κάτι τα παλαιότερα χρόνια δεν μπορώ να το ξέρω» σημειώνει ο κ. Κοχλιαρίδης αναφερόμενος στα όσα ακούγονται περί σύλησης του τάφου της Αμφίπολης.
Η σημασία των αρχαϊκών τάφων του λόφου Καστά
Ο Παναγιώτης Τζανετάκης, συντηρητής έργων τέχνης, δούλεψε στο πλευρό του Δημήτρη Λαζαρίδη από το 1974 έως το 1984. Όπως θυμάται, «ο Λαζαρίδης έσκαβε στην περίμετρο, αλλά παράλληλα και στο επάνω μέρος του λόφου Καστά, όπου βγάζαμε τους αρχαϊκούς τάφους από την ανατολική πλευρά. Σκάβαμε σε βάθος δύο μέτρων. Μάλιστα, έχει βρεθεί ψηφιδωτό δάπεδο στο σημείο που σκάβαμε, το οποίο είχε αποκολληθεί από παλαιότερους συντηρητές. Τα ευρήματα αυτά βρίσκονται σήμερα στην Αμφίπολη. Όσον αφορά στις τομές που κάναμε, με την πάροδο του χρόνου καλύφθηκαν. Η αρχαϊκή εποχή με τη χρονολογία του τάφου της Αμφίπολης έχει κάποιες εκατοντάδες χρόνια διαφορά, οπότε οι ειδικοί θα πρέπει να δουν αν (τα ευρήματα) σχετίζονται ή όχι. Άνοιγα, καθάριζα τους τάφους που βρίσκαμε και στη συνέχεια τα ευρήματα με πολλή προσοχή μεταφέρονταν στο μουσείο. Οι τάφοι ήταν πλούσιοι, όπως και τα ευρήματα».
«Όλη η περιοχή ήταν ένα νεκροταφείο»
Η αρχαιολόγος Σταυρούλα Σαμαρτζίδου ήταν περισσότερο από 10 χρόνια στην ομάδα του Δημήτρη Λαζαρίδη. Το μεγαλύτερο μέρος της θητείας της έσκαβε στην Αμφίπολη. Η ίδια σε συνέντευξή της αναφέρει: «Άρχισα να πηγαίνω στην Αμφίπολη μετά το 1976. Ήμουν στις ανασκαφές όταν βρίσκαμε τους τάφους στον λόφο Καστά. Είχα σκάψει κάποιους των γεωμετρικών χρόνων και κάποιους των αρχαϊκών, κυρίως κιβωτιόσχημους τάφους. Αυτό δείχνει ότι όλη η περιοχή ήταν ένα νεκροταφείο. Η βασική ανασκαφή μου, πάντως, ήταν στο τοίχος της Αμφίπολης, δηλαδή από τη δεύτερη πύλη, κοντά στον Στρυμόνα, μέχρι την πύλη της γέφυρας και τη γέφυρα την ίδια. Ο Λαζαρίδης για τον λόφο Καστά πίστευε ότι υπάρχει ένα μεγάλο ταφικό μνημείο και προσπαθούσε με τα λίγα μέσα που διέθετε τότε να το βρει, αλλά έπεφτε σε άλλους τάφους και προχωρούσε με αργό ρυθμό».
Η σημασία της γεωφυσικής διασκόπησης του τάφου για το έργο των αρχαιολόγων
Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας του ΤΕΙ Σερρών Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, στενός συνεργάτης της υπεύθυνης αρχαιολόγου Κατερίνας Περιστέρη, μιλώντας στο zougla.gr, εξηγεί τη σημασία της μεθόδου σκαναρίσματος ενός λόφου ταφής με γεωραντάρ G.P.R για το αρχαιολογικό έργο.
Ο ίδιος διέψευσε, πάντως, ότι έχει δώσει στη δημοσιότητα στοιχεία για τον τύμβο Καστά, ενώ επεσήμανε πως τις δηλώσεις για τα ευρήματα στον τάφο της Αμφίπολης τις κάνει μόνο η κα Περιστέρη.
Tι έχουν υποστηρίξει διακεκριμένοι αρχαιολόγοι στο zougla.gr
Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει και η συνέντευξη που παραχώρησε στο zougla.gr η αρχαιολόγος Πέπη Λαζαρίδου, κόρη του πρωτεργάτη των ανασκαφών της Αμφίπολης, Δημήτρη Λαζαρίδη, η οποία μίλησε για το έργο του πατέρα της αλλά και τη σημασία του τύμβου στην Αμφίπολη.
zougla.gr