19.4.14

Μπορούν Πάπας και Πατριάρχης να Φέρουν την Ειρήνη; - Can the Pope and the Patriarch Make Peace?

                                
                                                                 
 Του Φράνσις Μπάρρυ*
Την Κυριακή,  η Ρωμαιοκαθολική  και η Ανατολική Ορθόδοξη  Εκκλησία - που ακολουθούν διαφορετικά λειτουργικά ημερολόγια -  θα γιορτάσουν και οι δύο το Πάσχα. Το επόμενο έτος και πάλι τα ημερολόγιά τους θα ευθυγραμμιστούν ,  μια ασυνήθιστη συνεχόμενη σύγκλιση που μπορεί και να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας νέας εποχής για τις δύο Εκκλησίες, η οποίες χωρίζονται από  το 1054, τη  χρονιά δηλαδή που ο Μάκβεθ ηττήθηκε στο « «Dunsinane». 
Από τότε,  πέρασαν τα 910 χρόνια που ακολούθησαν,  γυρίζοντας η μια τις πλάτες στην άλλη, έως ότου ένας Πάπας ( ο Παύλος VI ) και ένας Πατριάρχης ( ο Αθηναγόρας ) συναντήθηκαν στην Ιερουσαλήμ για να αρχίσουν τα μπαλώματα στις σχέσεις τους.


Αλλά όπως μας δίδαξε η Λαίδη Μάκβεθ : « Ό, τι έγινε δεν μπορεί να αναιρεθεί . " Ή μήπως μπορεί;
Τον επόμενο μήνα , ο επικεφαλής της κάθε Εκκλησίας -  ο Πάπας Φράνσις και ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος - θα μαζευτούν στην Ιερουσαλήμ για τον εορτασμό της 50ής επετείου της ιστορικής εκείνης συνάντησης , η οποία οδήγησε σε μια κοινή δήλωση για συμφιλίωση κατά το Δεύτερο Συμβούλιο του Βατικανού το 1965. Η δήλωση εξέφραζε αμοιβαία συγχώρεση και επιθυμία για επιστροφή σε πλήρη κοινωνία, με τα μέλη της κάθε Εκκλησίας να συμμετέχουν πλήρως στις εκατέρωθεν λειτουργίες τους. 
Από τότε και ιδίως τα τελευταία χρόνια,  οι σχέσεις τους, συνέχισαν να βελτιώνονται. Ο  Βαρθολομαίος,  τον περασμένο χρόνο,  έγινε ο πρώτος Πατριάρχης που παρευρέθηκε  στην εναρκτήρια λειτουργία του νέου Πάπα, από την εποχή του σχίσματος  των εκκλησιών και ο Φράνσις έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θα είναι προτεραιότητα να φέρει όσο πιο κοντά μπορεί τις δύο « αδελφές Εκκλησίες». 
Ένας από τους Ιησουίτες συναδέλφους του Φράνσις, ο Ρόμπερτ Φ. Ταφτ , είναι ο Αμερικανός μελετητής ο οποίος πέρασε 45 χρόνια στη Ρώμη εργαζόμενος για την οικοδόμηση γεφυρών μεταξύ των ανατολικών και δυτικών εκκλησιών . Υποστηρίζει ότι τα μεγαλύτερα θέματα που χώριζαν τις εκκλησίες δεν είναι δογματικά - αν υπάρχουν  - αλλά ζητήματα συμπεριφοράς. Οι ηγέτες της Εκκλησίας πρέπει να μάθουν πώς να  «τονίζουν  την κοινή παράδοση που υπογραμμίζουν αυτές τις  διαφορές μας, οι οποίες, αν και πραγματικές, είναι συνήθως το τυχαίο  προϊόν της ιστορίας , του πολιτισμού, της γλώσσας  και όχι ουσιαστικών  διαφορών  στο δόγμα της κοινής αποστολικής πίστης.»
Μέρος αυτής της διαδικασίας προϋποθέτει  η κάθε πλευρά να αναγνωρίσει τις αμαρτίες της , μια βασική πράξη του Χριστιανισμού . «Είναι ένας διαγωνισμός από την ανάποδη», λέει. «Ένας διαγωνισμός  χριστιανικής αγάπης , στην οποία τα μέρη προσπαθούν να κατανοήσουν και να δικαιολογήσουν όχι τη δική τους άποψη, » αλλά του άλλου. 
Ο Βαρθολομαίος I έχει από καιρό δεσμευτεί στη διαδικασία συμφιλίωσης , και δεν υπήρξε ποτέ Πάπας που να ταιριάζει περισσότερο σε αυτό το έργο από τον Φράνσις. Εκτός από την θεολογική του προσέγγιση περί «πίσω στα βασικά», η οποία περιλαμβάνει μια ταπεινότητα τόσο εμπνευσμένη που βγάζει τους επισκόπους έξω από τα αρχοντικά τους, ο Φράνσις έχει μιλήσει με πάθος για τη συλλογικότητα της προσέγγισης της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας όσον αφορά τη διακυβέρνηση : «Το όραμά τους για την Εκκλησία και τη  συνοδικότητα είναι θαυμάσιο.»  Οι Σύνοδοι συγκεντρώνουν μαζί εκκλησιαστικούς ηγέτες για να εξετάσουν  διάφορα σημαντικά θέματα . Τον Οκτώβριο, ο Φράνσις συγκαλεί μια σύνοδο για την οικογένεια και μεταξύ των θεμάτων που θα συζητηθούν θα είναι η σχέση της Εκκλησίας με διαζευγμένους και ζευγάρια που συμβιώνουν.  Ο δεύτερος γάμος και το προγαμιαίο σεξ, θεωρούνται και τα δύο σοβαρές αμαρτίες από την Καθολική διδασκαλία, και στους περιπίπτοντες  στις αμαρτίες αυτές απαγορεύεται να λάβουν Κοινωνία. Για τους  ξαναπαντρεμένους Καθολικούς γενικά, ισχύει ο ίδιος κανόνας - αν κάνουν διαφορετικά διακινδυνεύουν  ιερατική επίπληξη και επίμονα βλέμματα αποδοκιμασίας.  Αλλά οι περισσότεροι καθολικοί νέοι,  οι οποίοι επιδίδονται σε προγαμιαίο σεξ,  αγνοούν τον κανόνα , ακόμη και αν γνωρίζουν καν ότι οι πράξεις τους εμπίπτουν σε αυτόν.
Η πράξη της Κοινωνίας – μοιράζοντας καθαγιασμένο άρτο με κρασί – αποτελεί το θεμέλιο της Καθολικής λειτουργίας. Εξαιρώντας τους ξανά παντρεμένους Καθολικούς από συμμετοχή σε αυτή, είναι μια σοβαρή τιμωρία που μπορεί να απομονώσει εκείνους που χρειάζονται θεραπεία. Ένας δολοφόνος που επιδιώκει τη συγχώρεση μπορεί να είναι ευπρόσδεκτος πίσω στην κοινωνία, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για μια κακοποιημένη γυναίκα που ξαναπαντρεύεται για να βρει υποστήριξη για τα παιδιά της, σε αντίθεση με την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία γενικά επιτρέπει σε κάποιο να ξαναπαντρευτεί εφόσον συνοδεύεται η ενέργεια αυτή από μετάνοια, ως πράξη ελέους. 
Ο Φράνσις φαίνεται αποφασισμένος να επουλώσει τις πληγές της Εκκλησίας , εσωτερικά και εξωτερικά.Κάνοντας αυτό θα ήταν ένα μνημειώδες έργο , και πλείστοι παρατηρητές αναμένουν την αλλαγή να έρθει σιγά-σιγά και σταδιακά - αν έρθει. Βέβαια, πάλιν,  λίγοι περίμεναν τις μετασχηματιστικές αλλαγές που προέκυψαν από το Δεύτερο Συμβούλιο του Βατικανού.
Αν οι Φράνσις και Βαρθολομαίος Ι είναι σε θέση να εκπληρώσουν το οικουμενικό όραμα του Βατικανού ΙΙ, φέρνοντας τα ποίμνια τους σε πλήρη κοινωνία μεταξύ τους, θα επιτύχουν ένα ιστορικό βήμα προόδου για την ενότητα των Χριστιανών, καθώς και για την πεποίθηση ότι η Θεία Κοινωνία είναι μια πράξη μοιραζόμενης πίστης μεταξύ αμαρτωλών που αναζητούν την αγάπη και τη συγχώρεση του θεού , όχι προνόμιο που μπορεί να ακυρωθεί για πάντα.

 *Αρχισυντάκτης στο BloombergView