Πρώτος στόχος των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου είναι να θέσουν με έμφαση στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Οκτωβρίου το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης, ως ένα πρόβλημα που αποσταθεροποιεί την κοινωνική τους συνοχή και ειρήνη, και να ζητήσουν τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων από την ΕΕ, που θα φτάνουν ως τον επαναπατρισμό των παράνομων μεταναστών (και όχι την επαναπροώθησή τους στις χώρες εισόδου όπως προβλέπεται σήμερα με το Δουβλίνο ΙΙ). Στα ζητήματα αυτά υπάρχει διάσταση μεταξύ Βορρά και Νότου της ΕΕ, αλλά η συγκυρία είναι ευνοϊκή, καθώς κατά το έτος 2014 η Ελλάδα και η Ιταλία θα ασκήσουν διαδοχικά την προεδρία της ΕΕ, έχοντας τη δυνατότητα να διαμορφώσουν την ατζέντα της προεδρίας.
Το ζήτημα των μέτρων κατά της λαθρομετανάστευσης ενδιαφέρει ιδιαίτερα τον Ιταλό πρωθυπουργό Ε. Λέτα, ο οποίος βρέθηκε υπό πίεση να λάβει μέτρα μετά το ναυάγιο της Λαμπεντούζα. Σε συνάντηση που είχε με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο Ιταλός πρωθυπουργός ζήτησε να καταστεί το μεταναστευτικό κύριο θέμα της ευρωπαϊκής ημερήσιας διάταξης με σκοπό να υπάρξει κοινή αντιμετώπισή του σε επίπεδο ΕΕ, και θύμισε ότι ήδη κατά την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Αύγουστο είχε συζητήσει αναλυτικά το ζήτημα της κοινής δράσης με την ελληνική κυβέρνηση.
Ο πρόεδρος της Επιτροπής, που ως Πορτογάλος κατάγεται επίσης από τον ευρωπαϊκό Νότο, συμφώνησε ότι το πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό και τόνισε ότι «η αλληλεγγύη είναι επιβεβλημένη». Ο Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο υπενθύμισε ότι έχουν γίνει ήδη κάποιες κινήσεις, όπως η δημιουργία της υπηρεσίας ελέγχου των συνόρων Frontex, «αλλά πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα». «Υπάρχουν και άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, η Μάλτα και η Βουλγαρία, οι οποίες δέχονται μεγάλη μεταναστευτική πίεση. Χρειάζεται μια κοινή πολιτική, όλης της Ευρώπης, για την μετανάστευση και το δικαίωμα ασύλου», τόνισε ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Κατά τη συνάντηση Λέτα - Σαμαρά τη Δευτέρα 21 Οκτωβρίου στη Ρώμη, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας τόνισε ότι το πρόβλημα της λαθρομετανάστευσης θα είναι βασικό θέμα στην ατζέντα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης και 25ης Οκτωβρίου, προσθέτοντας ότι ανάμεσα στα κύρια ζητούμενα είναι η ενίσχυση της δύναμης Frontex για την επιτήρηση των ευρωπαϊκών συνόρων και η ενεργοποίηση του προγράμματος EuroSur, ενώ σημείωσε πως η ιταλική αποστολή Mare Nostrum θα ολοκληρωθεί την 2α Δεκεμβρίου, με την έναρξη του προγράμματος EuroSur. Ο κ. Λέτα προσέθεσε ότι άλλο ένα κεντρικό ζήτημα θα είναι η επανεξέταση των διαδικασιών χορήγησης πολιτικού ασύλου.
Από την πλευρά του ο Α. Σαμαράς χαρακτήρισε ιδιαίτερα σημαντική την ανάληψη κοινής δράσης με την Ιταλία, ενόψει και των δύο προεδριών των δύο χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2014, ώστε η ΕΕ να αλλάξει πολιτική για την αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης μετανάστευσης. «Η παράνομη μετανάστευση δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα και μια πρόκληση, διότι οι τραγωδίες δεν λαμβάνουν χώρα μόνον όταν υπάρχουν ναυάγια, αλλά και όταν οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν στην στεριά», τόνισε ο πρωθυπουργός και προσέθεσε: «Πρόκειται για ανθρώπους χωρίς μέλλον και χωρίς παρελθόν, οι οποίοι φτάνουν στις χώρες μας αφήνοντας πίσω τους εμπόλεμες καταστάσεις και κράτη με οικονομικά προβλήματα. Δεν είμαστε, όμως, σε θέση να τους απορροφήσουμε και δημιουργείται αστάθεια». Ο Α. Σαμαράς έθεσε ως προτεραιότητες: νέες πολιτικές επαναπροώθησης στις χώρες προέλευσης, νέες διαδικασίες για την διαπίστωση της ταυτότητας των μεταναστών και την ενίσχυση της Frontex.
