Η γενική γραμματέας της Κ.Ε. του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, Αλέκα Παπαρήγα, είναι η πρώτη αρχηγός κόμματος που υπονόησε, εμμέσως πλην σαφώς, πως τα δύο κόμματα εξουσίας προτίθενται να στείλουν πρώην στελέχη τους στη φυλακή για διαφθορά. Σχεδόν παράλληλα, κύκλοι της Βουλής ανέφεραν το μεσημέρι της Τρίτης πως για την υπόθεση Βατοπεδίου πιθανότατα να οδηγηθούμε στη σύσταση Προανακριτικής Επιτροπής, ένα στάδιο πριν... από το Ειδικό Δικαστήριο.
Συνήθως ο Περισσός, όταν ομιλεί, γνωρίζει και όταν γνωρίζει, ξέρει σε τι και ποιον αναφέρεται. Με διαμορφωμένο ένα κλίμα αναμονής εντός της κοινωνίας, όπου ο κάθε πολίτης απαιτεί να τιμωρηθούν οι υπαίτιοι των οικονομικών εγκλημάτων, αλλά και μετά την ξεκάθαρη τοποθέτηση του προέδρου της Δημοκρατίας ως προς την ανάγκη αλλαγής του θεσμικού καθεστώτος της ατιμωρησίας, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Χάρης Καστανίδης, επιχειρεί να εκτονώσει τις εντάσεις, προωθώντας νομοσχέδιο περί διαρκούς και όχι στιγμιαίας ευθύνης πολιτικών και προσώπων της δημόσιας διοίκησης για βλαπτικές πράξεις που πλήττουν την οικονομία. Παράλληλα, στη Βουλή συζητείται, ήδη, το νέο νομοσχέδιο περί Πόθεν Έσχες πολιτικών προσώπων και δημόσιων λειτουργών και όσων άλλων υποχρεούνται στην κατάθεσή του.
Την ώρα που καταθέτουν στη Βουλή πρωταγωνιστές του σκανδάλου του Βατοπεδίου και αναμένεται, ενδεχομένως, και εξέταση κατά αντιπαράσταση των Γιάννη Αγγέλου και Πέτρου Δούκα, οι πάντες αναρωτιούνται για την τύχη των εμπλεκομένων -του ηγουμένου Εφραίμ συμπεριλαμβανομένου- αλλά και των πολιτικών προσώπων, που δεν κατέστη δυνατό να ενοχοποιηθούν από τα πορίσματα της πρώτης Εξεταστικής Επιτροπής, που συνεστήθη για το ζήτημα.Η συνάντηση των πολιτικών αρχηγών -των τριών έστω εκ των πέντε- κατέληξε σε ένα ευχολόγιο, το οποίο θα αρχίσει να «εξατμίζεται» πάραυτα, εάν και εφόσον δεν υπάρξουν πρακτικές κινήσεις – μέτρα, που θα επιβάλλουν θεσμικό πλαίσιο ελέγχου και τιμωρίας.
«Πόθεν έσχες» σε βάθος εικοσαετίας για τη Siemens
Ενδελεχή και εξαντλητικό έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης όσων βουλευτών ή μη, διετέλεσαν υπουργοί ή υφυπουργοί κατά την τελευταία εικοσαετία, στα υπουργεία Εθνικής Άμυνας, Δημόσιας Τάξης ή Προστασίας του Πολίτη, Πολιτισμού, Μεταφορών και Επικοινωνιών και συνεβλήθησαν με τη Siemens αποφάσισε ομοφώνως η ομώνυμη εξεταστική επιτροπή.
Ο έλεγχος αφορά ακόμη και τα μέλη των επιτροπών αξιολόγησης, διαπραγμάτευσης, παρακολούθησης και παραλαβής που διαδραμάτισαν ρόλο στην ανάθεση προμηθειών στον ΟΤΕ, στον ΟΣΕ και στο C4I.
Ο έλεγχος θα διενεργείται από επιτροπή αποτελούμενη από δύο ανώτερους υπαλλήλους της Υπηρεσίας Ειδικών Ελέγχων, ένα μέλος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, έναν εμπειρογνώμονα της αρχής κατά του ξεπλύματος του βρώμικου χρήματος και έναν ορκωτό λογιστή του επιτελείου ελέγχου των «πόθεν έσχες» των βουλευτών.
Η πρόταση την οποία επεξεργάστηκαν οι Γιώργος Νικητιάδης (ΠΑΣΟΚ) και Κωνσταντίνος Τζαβάρας (ΝΔ) προβλέπει ακόμη το άνοιγμα των τραπεζικών λογαριασμών των προσώπων αυτών, αλλά και των μελών των οικογενειών τους, καθώς και την υποβολή υπεύθυνης δήλωσης ότι οι ίδιοι ή μέλη των οικογενειών τους μετείχαν ή μετέχουν σε εξωχώριες εταιρείες, ενώ θα προταθεί στην Ολομέλεια της Βουλής προς νομοθετική κάλυψη να χαρακτηρισθεί ως ιδιώνυμο αδίκημα κακουργηματικού χαρακτήρα αν η δήλωση αυτή αποδειχθεί ψευδής.
Κατά την ίδια διακομματική πρόταση, θα ζητηθεί από την Υπηρεσία Ειδικών Ελέγχων (ΥΠΕΕ) και την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς να ερευνήσει τις συναλλαγές και τις υπηρεσίες που έχουν προσφέρει χρηματιστές και επιχειρηματίες στην υπόθεση Siemens που συνέργησαν εξυπηρετώντας το Μιχάλη Χριστοφοράκο να φέρνει χρήματα στην Ελλάδα, προκειμένου να πραγματοποιεί τις παράνομες πληρωμές πολιτικών και υπηρεσιακών παραγόντων.
Προτείνεται μάλιστα να χαρακτηριστούν ως ιδιώνυμο αδίκημα παρόμοιες δραστηριότητες χρηματιστών και επιχειρηματιών εκτός του αντικειμένου τους για την διακίνηση "μαύρου" ή "βρώμικου" χρήματος εδώ ή στο εξωτερικό.
Εν τω μεταξύ, άλλοι 48 βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος έχουν ήδη προχωρήσει σε υποβολή αιτήματος για έλεγχο Πόθεν Έσχες των πολιτικών κατά την τελευταία εικοσαετία. Πρόκειται για μία πρωτοβουλία, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως επιβεβλημένη λόγω των συνθηκών που επικρατούν, για λόγους ακόμη και απλής αυτοάμυνας του πολιτικού κόσμου. Πρόκειται για μία απάντηση στο «Είστε όλοι ίδιοι» με τη φράση «Όχι, δεν είμαστε όλοι οι ίδιοι και ιδού τα περιουσιακά στοιχεία καθενός από εμάς». Όπως φαίνεται, σε αυτήν την πρωτοβουλία θα συμφωνήσουν και βουλευτές από τα άλλα κόμματα, είτε γιατί το πιστεύουν είτε απλά για να ρίξουν στάχτη στα μάτια, όπως επισημαίνουν έμπειρα κοινοβουλευτικά στελέχη όλων των παρατάξεων.
Η πρωτοβουλία Καστανίδη
Το «γόρδιο δεσμό» της παραγραφής των ποινικών ευθυνών πρώην υπουργών προσπαθεί να λύσει η ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης. Την ώρα, μάλιστα, που γίνεται ολοένα και επιτακτικότερο το αίτημα της κοινωνίας να δικαστούν οι υπεύθυνοι για τη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος, το υπουργείο Δικαιοσύνης αναζητεί τρόπους να ξεπεράσει το «σκόπελο» της παραγραφής για τα αδικήματα σε βάρος πολιτικών προσώπων. Πατώντας πάνω στο «τεντωμένο σκοινί» των στενών περιθωρίων που δίνει το Σύνταγμα για το χρόνο παραγραφής, ο υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Χάρης Καστανίδης, προτίθεται να προχωρήσει σε αλλαγές που αφορούν στο νόμο περί ευθύνης υπουργών. Ενδεικτικές των προθέσεων του υπουργείου είναι οι δηλώσεις που έκανε ο κ. Καστανίδης στον τηλεοπτικό σταθμό «ALTER», όπου μίλησε για ενεργές ποινικές ευθύνες στις υποθέσεις του Βατοπεδίου και της Siemens.
Οι μεταβολές, που αναμένεται να προωθήσει ο κ. Καστανίδης, θα αφορούν στη μετατόπιση του χρόνου έναρξης της παραγραφής των αδικημάτων, η οποία θα αρχίσει να μετρά από τότε που επήλθαν οι συνέπειες της αξιόποινης πράξης. Έτσι, στην περίπτωση της υπόθεσης του Βατοπεδίου, ο χρόνος της παραγραφής θα υπολογίζεται από τότε που συντάχθηκαν τα επίμαχα συμβόλαια ανάμεσα στο ελληνικό Δημόσιο και τη Μονή Βατοπεδίου, δηλαδή το 2008 και όχι από την ημερομηνία υπογραφής των υπουργικών αποφάσεων. Και αυτό γιατί ένα απ’ τα ερευνώμενα αδικήματα είναι η απιστία που είναι έγκλημα αποτελέσματος και οι συνέπειές του αποτιμώνται από τη στιγμή που επέρχεται η βλάβη σε βάρος του Δημοσίου. Η νομική αυτή ερμηνεία εκτιμάται ότι θα υπερνικήσει τα εμπόδια που δημιουργεί η πενταετής παραγραφή, η οποία προβλέπεται αυτή τη στιγμή για υπουργούς, χωρίς να απαιτείται αναθεώρηση του Συντάγματος. Ορισμένοι, ωστόσο, νομικοί κρατούν επιφυλάξεις, αν θα μπορέσει να εφαρμοστεί στην πράξη για τις τρέχουσες υποθέσεις. Στην περίπτωση, πάντως, που οι εμπλεκόμενοι θα εμμείνουν πως οι πράξεις τους είναι παραγεγραμμένες, το σίγουρο είναι πως το λόγο θα έχουν οι δικαστές, που θα κληθούν τελικά να αποφασίσουν.
Τα κύρια σημεία του νόμου για το Πόθεν Έσχες
Εξατομικευμένος έλεγχος «Πόθεν έσχες». Πολλές φορές στο παρελθόν οι πολίτες διαπίστωσαν ότι παρά την ύπαρξη κυρωτικών κανόνων για τον έλεγχο της περιουσιακής κατάστασης των υπόχρεων σε δήλωση πόθεν έσχες προσώπων, το πραγματικό πρόβλημα ήταν η έλλειψη ουσιαστικού ελέγχου. Για τον λόγο αυτό, πέραν των υπαρχόντων ήδη μηχανισμών ελέγχου, προσφέρεται πλέον και αυτοτελώς στον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το δικαίωμα να παρεμβαίνει, ζητώντας εξατομικευμένο έλεγχο συγκεκριμένων προσώπων, όταν υπάρχει καταγγελία σε βάρος τους από οποιονδήποτε πολίτη, η οποία έχει υποβληθεί στο Συνήγορο του Πολίτη ή στον ίδιο τον Υπουργό ή και ανεξαρτήτως καταγγελίας, όταν έχουν δημοσιοποιηθεί στοιχεία σε βάρος τους, ανεξάρτητα από την έκβαση οποιασδήποτε άλλης διοικητικής διαδικασίας ελέγχου.
Αύξηση απειλούμενων ποινών. Οι απειλούμενες για τα προβλεπόμενα μέχρι σήμερα στο ν. 3213/2003 εγκλήματα ήταν ποινές φυλάκισης, ακόμα και στις περιπτώσεις εκείνες που αντίστοιχης βαρύτητας πράξεις, όπως λ.χ. μία απάτη το αντικείμενο της οποίας υπερβαίνει τις 73000 ευρώ, όταν τελούνται από απλούς πολίτες, αποτελούν κακουργήματα. Για λόγους σεβασμού της αρχής της αναλογικότητας, πρέπει αντίστοιχης βαρύτητας πράξεις να αντιμετωπίζονται με αντίστοιχης βαρύτητας ποινές. Για το λόγο αυτό, μετατρέπει σε κακούργημα τον παράνομο πλουτισμό των υπόχρεων σε δήλωση «Πόθεν έσχες» προσώπων όταν υπερβαίνει το ποσό των 73000 ευρώ, καθώς και την απόκρυψη στοιχείων από τη δήλωση Πόθεν έσχες, όταν υπερβαίνουν το ποσό των 300000 ευρώ (άρθρα 2 και 4 νομοσχεδίου). Πλημμέλημα παραμένει σε κάθε περίπτωση η από αμέλεια μη δήλωση περιουσιακών στοιχείων.
Τυποποίηση της προσφοράς για άσκηση επιρροής. Στο νομοσχέδιο προβλέπεται ως νέο αδίκημα η προσφορά για άσκηση επιρροής, όταν γίνεται από τον υπόχρεο σε δήλωση πόθεν έσχες, αλλά και από οποιονδήποτε τρίτο. Για λόγους συμβολικούς αναγράφονται ενδεικτικά ως πιθανοί δράστες, η σύζυγος, τα παιδιά και οι συνεργάτες του υποχρέου (άρθρο 3 ).
Απαγόρευση ακόμα και έμμεσης συμμετοχής σε εξωχώριες εταιρείες. Η συμμετοχή των υπόχρεων σε δήλωση πόθεν έσχες σε εξωχώριες εταιρείες απαγορεύεται και σήμερα. Με τον παρόν νομοσχέδιο εξειδικεύεται σε ακόμη μεγαλύτερο βαθμό η παραπάνω ποινικά εξοπλισμένη απαγόρευση και προβλέπονται παράλληλα ως υποχρεωτικές παρεπόμενες ποινές η αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και η δήμευση του μεριδίου συμμετοχής στις σχετικές εταιρίες. Αυξάνεται επίσης η απειλούμενη ποινή, τόσο η στερητική της ελευθερίας, όσο και η χρηματική (άρθρο 6).
Δήμευση, στέρηση θέσεων και αξιωμάτων. Προβλέπεται ότι η στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων είναι σε κάθε περίπτωση καταδίκης για τα πιο πάνω αδικήματα που τελούνται με δόλο υποχρεωτική, ενώ η έκπτωση από το αξίωμα ή την κατεχόμενη θέση επέρχεται αυτοδικαίως με τη δημοσίευση της αμετάκλητης καταδικαστικής απόφασης. Παράλληλα επεκτείνεται η ποινή της δήμευσης – η οποία σήμερα προβλέπεται ως υποχρεωτική μόνο στον παράνομο πλουτισμό - σε όλα τα εγκλήματα, όταν τελούνται με δόλο, ενώ διευκρινίζεται ότι η δήμευση καλύπτει όχι μόνο τα αμέσως, αλλά και τα εμμέσως κτηθέντα.
Πρακτική αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων για τη δήμευση. Στο προτεινόμενο σχέδιο προβλέπονται μέτρα που έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν την πρακτική αποτελεσματικότητα των ρυθμίσεων σχετικά με την παρεπόμενη ποινή της δήμευσης περιουσιακών στοιχείων, αποτρέποντας τη μεταβολή του περιουσιακού status quo των σχετικών προσώπων και κατ’ επέκταση την εξαφάνιση των υποκείμενων σε δήμευση περιουσιακών στοιχείων τους πριν την απαγγελία της σχετικής ποινής. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι κατά τη διάρκεια της τακτικής ανάκρισης για κάποια από τα παραπάνω αδικήματα μπορεί ο ανακριτής με διάταξή του, που εκδίδεται ύστερα από σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα, να απαγορεύει την κίνηση κάθε είδους λογαριασμών, τίτλων ή χρηματοπιστωτικών προϊόντων που τηρούνται σε πιστωτικό ίδρυμα ή χρηματοπιστωτικό οργανισμό, καθώς και το άνοιγμα των θυρίδων θησαυροφυλακίου του κατηγορουμένου, έστω και κοινών οποιουδήποτε είδους με άλλο πρόσωπο, εφόσον υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι περιέχονται εκεί περιουσιακά στοιχεία που μπορούν να υπαχθούν σε δήμευση σύμφωνα με τις ειδικότερες για κάθε επιμέρους αδίκημα προβλέψεις της παρ. 3 του προτεινόμενου νέου άρθρου 9 ν. 3213/2003. Σε περίπτωση διεξαγωγής προκαταρκτικής εξέτασης, η σχετική αρμοδιότητα για την απαγόρευση της κίνησης των λογαριασμών, τίτλων, χρηματοπιστωτικών προϊόντων ή του ανοίγματος των θυρίδων ανήκει στο συμβούλιο εφετών (άρθρο 9).
Υποχρεωτική δήμευση των προϊόντων όλων των πράξεων διαφθοράς στο δημόσιο τομέα. Στο νομοσχέδιο τροποποιούνται οι διατάξεις του Ποινικού Κώδικα που αναφέρονται στη δήμευση των προϊόντων πράξεων διαφθοράς, έτσι ώστε η δήμευση να γίνει πλέον υποχρεωτική στο σύνολο των σχετικών εγκλημάτων, να προβλεφθεί ρητά ότι αναφέρεται και στα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτηθεί – αμέσως ή εμμέσως – από τα προϊόντα του εγκλήματος και να διευκρινιστεί το περιεχόμενο της παρεπόμενης ποινής όταν τα περιουσιακά στοιχεία που υπόκεινται σε δήμευση δεν υπάρχουν πλέον (άρθρο 12).
Διεύρυνση του εγκλήματος της απιστίας στο δημόσιο τομέα. Μετά την τροποποίηση του 2004, ένας ιδιώτης ή ένας υπάλληλος που τελεί απιστία και προκαλεί ζημία η οποία υπερβαίνει τις 15000 ευρώ, τιμωρείται με ποινή κάθειρξης μέχρι 10 ετών, ενώ αντίθετα, ένας εφοριακός ή τελωνειακός υπάλληλος, ο οποίος κατά τον προσδιορισμό των τελών ή φόρων μειώνει την περιουσία του δημοσίου κατά το ίδιο ποσό, και μάλιστα για να ωφεληθεί ο ίδιος ή άλλος, τιμωρείται κατ’ αρχήν μόνο με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 6 μηνών. Με την προτεινόμενη διάταξη (άρθρο 13) τα άτοπα αυτά εξαλείφονται.
Υποχρεωτική αποστέρηση πολιτικών δικαιωμάτων και αυτοδίκαιη έκπτωση από την υπαλληλική ιδιότητα. Με το σχέδιο νόμου προβλέπεται ότι σε περίπτωση που δράστης ενός από τα εγκλήματα των άρθρων 235 επ. ΠΚ είναι υπάλληλος, στον οποίο επιβάλλεται ποινή φυλάκισης, επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση υποχρεωτικά και η παρεπόμενη ποινή της αποστέρησης των πολιτικών του δικαιωμάτων από ένα έως πέντε έτη, εκτός αν το δικαστήριο με αιτιολογημένη απόφασή του κρίνει διαφορετικά, συνεκτιμώντας και τους όρους του άρθρου 61 ΠΚ. Ειδικά ωστόσο η έκπτωση του υπαιτίου από τη θέση ή το αξίωμα που κατέχει επέρχεται αυτοδικαίως σε κάθε περίπτωση (άρθρο 14).
Θέσπιση μέτρων επιείκειας για όσους καταγγέλλουν επίορκους υπαλλήλους. Ειδικότερα, όταν εκείνος που εισφέρει στοιχεία για την εμπλοκή υπαλλήλου σε πράξη διαφθοράς είναι ιδιώτης, η συμβολή του στην αποκάλυψη της διαφθοράς έχει ως συνέπεια να μένει αυτός σε κάθε περίπτωση ατιμώρητος. Το ίδιο ισχύει και για τον καταγγέλλοντα υπάλληλο, όταν όμως με την μεταμέλεια που δείχνει βοηθάει στην αποκάλυψη κυκλώματος διαφθοράς ή στην αποκάλυψη πράξεων διαφθοράς των προϊσταμένων του. Σε κάθε άλλη περίπτωση επιβάλλεται μειωμένη στο ύψος που ορίζει το άρθρο 44 παρ.2 Ποινικού Κώδικα ποινή. Ειδική ρύθμιση γίνεται για τις περιπτώσεις εκείνες που το καταγγελλόμενο πρόσωπο είναι ή διετέλεσε Υπουργός (άρθρο 15).
Επέκταση των διατάξεων για τη δήμευση, τη στέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και τα μέτρα επιείκειας και στο έγκλημα της δωροδοκίας βουλευτών και μελών συμβουλίων τοπικής αυτοδιοίκησης (άρθρο 14).
zougla
