ΚΥΡΙΑΚΉ, 25 ΟΚΤΩΒΡΊΟΥ 2009
«Oι Ιρανοί είναι πολύ πιο κατεργάρηδες απ΄ ό,τι πιστεύαμε» . Η εκτίμηση ανήκει στον ισραηλινό υφυπουργό Αμυνας και ειπώθηκε μετά την αποκάλυψη για τις συνομιλίες ισραηλινών και ιρανών αξιωματούχων για το πυρηνικό πρόβλημα. Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι συζητήσεις έγιναν στο Κάιρο, υπό την αιγίδα της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΑΙΕΑ), και διεξήχθησαν με μικρή συμμετοχή και σε επίπεδο χαμηλής εκπροσώπησης.
Το σημαντικό όμως είναι ότι πράγματι έγιναν οι συναντήσεις και σηματοδότησαν μια φάση διαπραγματεύσεων μεταξύ του Ιράν και της διεθνούς κοινότητας. Το θέμα των συνομιλιών ήταν ο περαιτέρω εξοπλισμός του Ιράν με φυγοκεντρικά μηχανήματα και η προοδευτική αύξηση της ποσότητας του ελαφρά εμπλουτισμένου ουρανίου.
Οι συνδιαλεγόμενοι ήταν όπως πάντα οι ίδιοι: από το ένα μέρος το Ιράν, το οποίο επικαλείται αυστηρώς ειρηνικούς σκοπούς για το πυρηνικό του πρόγραμμα, και από το άλλο οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη, οι οποίες έχουν λόγους να υποψιάζονται ότι η ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος έχει στρατιωτικούς στόχους, δεδομένου ότι το Ιράν έχει εντρυφήσει στην τέχνη τού να φάσκει και να αντιφάσκει. Πράγματι, τις ημέρες που προηγήθηκαν των διαπραγματεύσεων, ιρανοί στρατιωτικοί είχαν πειραματιστεί με εκτοξεύσεις πυραύλων, οι οποίοι προορίζονται κυρίως για τη μεταφορά πυρηνικών βομβών και των οποίων το βεληνεκές καλύπτει μια έκταση από τη Σαουδική Αραβία ως τη Νότια Ευρώπη.
Επειτα από αυτό, ξεκίνησαν οι συνομιλίες υπό την αιγίδα της ΑΙΕΑ, οι οποίες προχώρησαν αρκετά και επέτρεψαν την επίτευξη ενός αποδεκτού συμβιβασμού. Το σύνολο του ελαφρά εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν θα αποστέλλεται στη Ρωσία για να εμπλουτιστεί εκεί και έπειτα θα περνάει από τη Γαλλία, προτού επιστρέψει στα ιρανικά πυρηνικά εργοστάσια. Στόχος αυτού του συμβιβασμού- ιδιαιτέρως τεχνικού και με το τεράστιο πλεονέκτημα να προσθέτει τη Ρωσία στον κατάλογο των χωρών που ασκούν πίεση στο Ιράν- είναι να διασφαλίσει ότι αυτό το εμπλουτισμένο ουράνιο θα προορίζεται πράγματι για ενεργειακούς σκοπούς.
Ομως- και αυτό είναι το επίκεντρο του ζητήματος- συντελέστηκε πραγματική πρόοδος; Ή μήπως, όπως συνήθως, συντελέστηκε ένα νέο βήμα στην πορεία του Ιράν προς τον πυρηνικό του εξοπλισμό; Με τη βοήθεια έξυπνων τεχνασμάτων, η Τεχεράνη καταφέρνει κάθε φορά να κερδίζει χρόνο και συνεπώς έδαφος προς την επίτευξη του στρατιωτικού της σκοπού. Αλλά, όπως κι αν έχουν τα πράγματα, το ερώτημα τίθεται και πάλι, καθώς μόλις 24 ώρες μετά την ανακοίνωση του συμβιβασμού που διαπραγματεύτηκαν οι διπλωμάτες, η πρώτη αντίδραση ενός ιρανού αξιωματούχου από το στενό περιβάλλον του ιρανού προέδρου ήταν να επισημάνει ότι το Ιράν δεν θα δεχόταν να δει το ουράνιό του να εξέρχεται από τα σύνορα της χώρας. Αν με αυτή την άποψη συμπαρατάσσονταν περισσότερες φωνές, θα είχαμε να κάνουμε με την κλασική μορφή ενός ελιγμού, ο οποίος συνίσταται στο να βεβαιωθεί η διεθνής κοινή γνώμη για τις καλές προθέσεις της Τεχεράνης, τη στιγμή που αυτές οι προθέσεις δεν υφίστανται.
Η τεχνική ακρίβεια είναι αναγκαία σε αυτό το στάδιο: το εμπλουτισμένο ουράνιο, εφόσον χρησιμοποιείται για ειρηνικούς σκοπούς, απαιτεί μια τεχνολογία την οποία οι Ιρανοί δεν διαθέτουν και δεν προσπαθούν να αποκτήσουν. Συνεπώς, μόνον όσοι το επιθυμούν δέχονται κατά γράμμα τις ειρηνικές διακηρύξεις της Τεχεράνης. Η διεθνής πλευρά του θέματος έχει μεγαλύτερη σοβαρότητα, επειδή αν δεν αντιμετωπιστεί αμέσως μπορεί να οδηγήσει σε ανοιχτή σύρραξη. Στην πρώτη γραμμή βρίσκεται βεβαίως το Ισραήλ, δεδομένου ότι ο πρόεδρος Αχμαντινετζάντ περιελάμβανε πάντοτε στις ομιλίες του, όπως και στις προγραμματικές του δηλώσεις, έναν αγώνα μέχρι θανάτου ενάντια στο Ισραήλ. Θα πρέπει όμως να λάβουμε υπόψη και τα κράτη της περιοχής, τα οποία θα ένιωθαν να απειλούνται άμεσα από ένα Ιράν εξοπλισμένο με πυρηνικά όπλα- κυρίως τα κράτη του Περσικού κόλπου με σουνιτική πλειονότητα, τα οποία αντιτίθενται σε μια σιιτική ιρανική ηγεσία. Πέρα από αυτά, κατά κάποιον τρόπο σε δεύτερο πλάνο, βρίσκονται οι ΗΠΑ και η Ευρώπη, οι οποίες φοβούνται ότι ο εξοπλισμός του Ιράν με πυρηνικά θα ανάψει το πράσινο φως για τη διάδοσή τους, γεγονός που η διεθνής κοινότητα πάντοτε προσπαθούσε να αποφύγει μέσω του ΟΗΕ.
Προ των πυλών ενός πυρηνικού στρατιωτικού προγράμματος παραμένουν το Πακιστάν και η Ινδία, χώρες που βρίσκονται πάντα σε κατάσταση υποβόσκουσας σύγκρουσης, το Ισραήλ, αλλά και η Αίγυπτος, η Αλγερία και η Τουρκία. Το εν λόγω θέμα, δηλαδή η αναστολή των στρατιωτικών πυρηνικών προγραμμάτων, δεν πρόκειται να επιλυθεί αν η διεθνής κοινότητα δεν ρίξει όλο της το βάρος σε αυτό. Και όταν κάνουμε λόγο για διεθνή κοινότητα, εννοούμε όχι μόνο τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, αλλά και τη Ρωσία και την Κίνα. Η Ρωσία τηρεί μια πέραν του δέοντος αμφιλεγόμενη στάση, δεδομένου ότι ένα μέρος του ουρανίου, αλλά και των πυραύλων που προορίζονται για το Ιράν, προέρχονται από αυτήν. Ταυτοχρόνως, εξαιτίας της κατάστασης που επικρατεί στις χώρες τους, πολλές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας θα ήταν δυνατόν να απειληθούν άμεσα από έναν επεκτατικό ιρανικό σιιτισμό.
Προς το παρόν, η λεγόμενη διεθνής κοινότητα επαφίεται στις αδρές γραμμές της τεχνικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε και αφορά την επεξεργασία του ελαφρά εμπλουτισμένου ιρανικού ουρανίου από τη Ρωσία και τη Γαλλία, και περιμένει την ετυμηγορία του προέδρου Αχμαντινετζάντ και του ανώτατου θρησκευτικού ηγέτη Χαμενεΐ. Οπως φαίνεται, το «κρυφτό» μόλις ξεκίνησε.
Jean-Μarie Colombani
ΒΗΜΑ/infognomon pol,
